Κυριακή 16 Δεκεμβρίου 2012

Παιδικά βιβλία, αντίδοτο στη κρίση

Παιδικά βιβλία, αντίδοτο στη κρίση


Ημερομηνία δημοσίευσης: 16/12/2012
Κάθε χρόνο είναι καταιγιστικός ο ρυθμός και μεγάλη η ποικιλία των χριστουγεννιάτικων ιστοριών που κυκλοφορούν από τους εκδοτικούς οίκους, καθώς η «μαγεία» παραμένει αναλλοίωτη από την οικονομική κρίση, αλλά και προσοδοφόρα. Οι προτάσεις μας, πάντως, θα θέλαμε να υπερβούν τα πλαίσια της επικαιρότητας.
Κι όπως στις μέρες μας ανατρέπονται τα πάντα, έτσι και ο μικρός καλικαντζαράκος, που με πολύ μεράκι σκάρωσε η Μαρία Παπαγιάννη, πάει κόντρα στα στερεότυπα κι αντί για σκανταλιές προτιμά τα βιβλία, τα τραγούδια και τις ζωγραφιές.
«Εκείνα τα Χριστούγεννα ήρθαν τα πάνω κάτω» είναι ο τίτλος του βιβλίου της (εκδ. Πατάκη, εικονογράφηση Πέτρος Χριστούλιας, σελ. 52, τιμή: 11,99), καθώς ο Νέιθαν περνά έναν ολόκληρο χρόνο μαζί με τους ανθρώπους για να τους γνωρίσει καλύτερα, οπότε και αντιλαμβάνεται πως η διαφορετικότητα είναι αυτή που χαρακτηρίζει το ανθρώπινο είδος. Το δικαίωμα λοιπόν του να είναι κανείς διαφορετικός στον τρόπο ζωής, αλλά και αντίληψης του κόσμου, είναι αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία ακόμη κι από τα ίδια τα Χριστούγεννα.
Μια πολύ τρυφερή χριστουγεννιάτικη ιστορία για πολύ μικρά παιδιά της Μπέρντι Μπλακ (εκδ. Ίκαρος, σε απόδοση στα ελληνικά από τον Φίλιππο Μανδηλαρά και με την εξαιρετική εικονογράφηση της Ρόζαλιντ Μπέρτσω, σελ. 32, τιμή: 12,90), έχει τον γενναιόδωρο τίτλο «Ένα δώρο για τον καθένα». Ένα βιβλίο για την αξία ενός πολύτιμου δώρου και τη χαρά που νιώθει αυτός που το προσφέρει.
Σε λίγο μεγαλύτερα παιδιά απευθύνεται «Το βουβάλι και το πουλί» (εκδ. Ηλίβατον, μετάφραση Γεωργία Τσάκωνα, σελ. 29, τιμή: 13). Το ζεύγος των Γάλλων συγγραφέων Κατρίν Ζαρκάτ και Ολιβιέ Σαρμπεντιέ μάς εισάγουν σε μια ποιητική ιστορία για την εργασία, την ανταμοιβή, την αλληλεγγύη και τη δικαιοσύνη. Αλλά και για το μαγικό άγγιγμα της τέχνης στη ζωή μας, τη δίκαιη συμβολή όλων ανεξαιρέτως σʼ έναν κόσμο αρμονικής συνύπαρξης, όπου όλοι συντελούν στην ευημερία των άλλων.
Ο Κινέζος Τσεν Γιονγκ-Χονγκ, με «Το Μαγικό Άλογο του Χαν Γκαν» (εκδ. Αερόστατο, εικονογράφηση του συγγραφέα, μετάφραση Κατερίνα Φράγκο, τιμή: 14,54), μας δίνει μια σπουδαία ιστορία με τόσο υψηλής αισθητικής εικονογράφηση, που αποτελεί μια πρόταση ξεχωριστή και διαχρονική. Με κινητήριο μοχλό έναν αρχαίο μύθο, στα όρια του φανταστικού και των ανθρώπινων ορίων, έχει για ήρωα έναν μικρό ζωγράφο και δυο μικρά άλογα, που ζωντανεύουν τις αρχέγονες έννοιες του Καλού και του Κακού. Τα έργα του Χαν Γκαν γίνονται πολεμικά εργαλεία, όμως η τέχνη είναι αφοσιωμένη στα ιδεώδη της ειρήνης και γυρίζει την πλάτη στη βαρβαρότητα.
Γνωρίζοντας όσο λίγοι την τέχνη του ιστορικού παραμυθιού, η Μαρία Αγγελίδου συνεχίζει την ιδιότυπη προσέγγιση ιστορικών περιόδων αυτή τη φορά, με τις «Ιστορίες που τις είπε η θάλασσα» (εκδ. Μεταίχμιο, εικονογράφηση Ίρις Σαμαρτζή, σελ. 96, τιμή: 7,70). Ιστορίες «με πόδια» που ταξιδεύουν πάνω από θάλασσες και μέσα στις καρδιές, που ο μικρός Ηρόδοτος (αχόρταγος ακροατής παιδί και ακόμη πιο αχόρταγος αφηγητής ενήλικος) λαχτάρησε όσο τίποτε άλλο να ταξιδέψει και να διηγηθεί την ιστορία του κόσμου ολόκληρου, τη μία και μοναδική. Ιστορίες που σε φέρνουν σε επαφή με μια άλλη πλευρά του Ξενοφώντα, του Αριστοτέλη και του Μεγάλου Αλέξανδρου, ταξιδεύοντας πάνω στο σκαρί των αποριών και των αλμάτων της φαντασίας που απλώνεται σε μυστήριες απεραντοσύνες, όσο και η ίδια η ζωή.
Ένα βιβλίο που θα μοιραστείτε επί ίσοις όροις με τον έφηβο του περιβάλλοντός σας είναι οι «Άρχοντες των σκουπιδιών» του Βασίλη Παπαθεωδόρου (εκδ. Καστανιώτη, σελ. 336, τιμή: 15,98). Ο καθηγητής Μάριο Πελεγκρίτι, βάσει επιστημονικών μελετών και ανθρωπολογικών στοιχείων, έχει προβλέψει τη σημερινή κατάσταση. Ο συγγραφέας περιγράφει με πολύ δυνατές εικόνες αυτό που σήμερα ζούμε στη χώρα μας. Άνθρωποι που περιφέρονται στους δρόμους με καρότσια των σούπερ μάρκετ γεμάτα από «άχρηστα» αντικείμενα, μαζεμένα από κάδους σκουπιδιών, δίπλα σε άδεια μαγαζιά, ανάμεσα σε διαδηλώσεις και φυλετικές συγκρούσεις.
Ρακοσυλλέκτες, άστεγοι, άνεργοι, άνθρωποι απελπισμένοι που αυτοκτονούν, άλλοι που είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο με την ψυχολογία του όχλου, εθισμένοι και κατευθυνόμενοι από ένα αόρατο πανόπτικον. Αλλά και πολιτικοί, μισθοφόροι, επιστήμονες και επιχειρηματίες που εξακολουθούν να ευημερούν σε βάρος της εξαθλιωμένης πλειοψηφίας. Όλοι οι άστεγοι έχουν ίδιο όνομα, λες και απαντούν σε κωδικό. Αντιδικούν για υπολείμματα τροφής, περιχαρακωμένοι στα χαρτόκουτά τους.
Η παγκοσμιοποίηση έχει τη μορφή των ταραχών, της κλιματικής διαταραχής και της ανεργίας. Μια δυστοπική κοινωνία, που προσομοιάζει σε απολυταρχικό καθεστώς. Ένα βιβλίο που θυμίζει το σκοτεινό παρόν και το ζοφερό μέλλον, ως την αντίστροφη μέτρηση του ανθρώπινου πολιτισμού. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί κινηματογραφική γραφή, κοφτή, δίχως ηθικολογίες και διδακτισμό, με υπαινικτικές αναφορές σε κομβικές στιγμές της Ιστορίας.
Κλείνουμε με τους κλασικούς, κι ο κλασικότερος όλων δεν είναι άλλος από τον Ευγένιο Τριβιζά. «Το ποντικάκι που ήθελε να αγγίξει ένα αστεράκι» (εικονογράφηση Στίβεν Γουέστ, σελ. 72, τιμή: 11), με τον ονειροπόλο μα και θαρραλέο Τρωκτικούλη, «Ένα ελατάκι για τον Τάκη» (εικονογράφηση Μελίνα Δεσφινιώτου, σελ. 92, τιμή: 11), με την έμμετρη παραίνεση για την ίδια τη χαρά και την αγάπη για τη ζωή, κάθε μέρα του χρόνου και όχι μόνο της γιορτινές και ο «Αϊ Βασίλης στη φυλακή με τους 83 μικρούς αρουραίους» (εικονογράφηση Βαγγέλης Ελευθερίου, σελ. 64, τιμή: 11), να έρχεται με την πιο σαρκαστική ιστορία απέναντι στον καθωσπρεπισμό της νεοελληνικής κοινωνίας, μʼ έναν ανατρεπτικό Αϊ Βασίλη, που έχει συνεργάτες τους απανταχού πιτσιρικάδες. Να σημειώσουμε ότι τα παραπάνω βιβλία διατίθενται από τις εκδόσεις Μεταίχμιο.
Κορυφαίες προτάσεις για συναρπαστικές αναγνώσεις που απευθύνονται σε όλες τις ηλικίες αναγνωστών με πάθος αποτελούν τα δυο πρώτα βιβλία της σειράς «Αν διάβαζα... ποιητές της γενιάς του '30», του Αλέξη Κυριτσόπουλου (εκδ. Ίκαρος και Μουσείο Μπενάκη, σελ. 64, τιμή: 16). Εμπνευστής και δημιουργός, ο γνωστός ζωγράφος αναζητά το άγνωστο που τυλίγει τα βουνά και γεννάει τʼ άστρα βουτώντας στην ποίηση του Σεφέρη στο πρώτο βιβλίο και ανεβαίνει με πολύχρωμες εκρήξεις στον ουρανό ανιχνεύοντας τον Νίκο Εγγονόπολο, στο δεύτερο.
Τολμηρό εγχείρημα, κατάλληλο για νʼ απελευθερώσει δίχως συμβάσεις τη φαντασία, με όχημα τους δυο ποιητές που συνέβαλαν στο να πάρει η ποίηση μια στροφή ελεύθερη και ταιριαστή στον παιχνιδιάρικο τρόπο της παιδικής σκέψης. Στη πρώτη περίπτωση ο Κυριτσόπουλος δεν διάλεξε ποιήματα του Σεφέρη, μα τις εικόνες που λάμπανε ανάμεσα στα ποιήματα, βρίσκοντας ένα «δικό του μονοπάτι στο φως».
Για τα «Βεγγαλικά» του Εγγονόπουλου βασίστηκε κυρίως στο «Περί ύψους», μα και σε άλλα ποιήματα που, καθώς στολίζουν τις πολύχρωμες εκρήξεις σε μαύρο φόντο, μοιάζουν με την πανηγυρική λύτρωση της ανθρώπινης ύπαρξης.

Θάλεια Καραμολέγκου

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου