Η μνήμη μας δεν είναι τόσο καλή όσο νομίζουμε ότι είναι. Βασιζόμαστε στις αναμνήσεις μας όχι μόνο για να μοιραζόμαστε ιστορίες με φίλους ή να μαθαίνουμε από τις προηγούμενες εμπειρίες μας, αλλά και τις χρησιμοποιούμε για κρίσιμα ζητήματα όπως η δημιουργία αίσθησης προσωπικής ταυτότητας. Ωστόσο, τα στοιχεία δείχνουν ότι η μνήμη μας δεν είναι τόσο συνεπής όσο θα θέλαμε να πιστεύουμε. Αυτό που είναι χειρότερο, είναι ότι φταίμε εμείς οι ίδιοι που αλλάζουμε τα γεγονότα, προσθέτοντας πολλές φορές ψευδείς λεπτομέρειες στις μνήμες μας, χωρίς καν να το καταλάβουμε.
Για να καταλάβετε λίγο το πώς λειτουργεί ο μηχανισμός των αναμνήσεων, αρκεί να σκεφτούμε πως παίζεται το παιχνίδι «χαλασμένο τηλέφωνο». Στο παιχνίδι, ένα άτομο ψιθυρίζει κάτι στο πρόσωπο που κάθεται δίπλα του, ο οποίος στη συνέχεια το μεταδίδει στο επόμενο πρόσωπο, κ.ο.κ. Κάθε φορά που μεταδίδεται το αρχικό μήνυμα, κάποια σημεία του ενδέχεται να μην ακουστούν καλά ή να παρανοηθούν, κάποια άλλα να αλλοιωθούν χωρίς πρόθεση ή και να ξεχαστούν. Έτσι το τελικό μήνυμα συνήθως καταλήγει να είναι πολύ διαφορετικό από το αυθεντικό.
Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με τις αναμνήσεις μας. Υπάρχουν αμέτρητοι λόγοι για τους οποίους θα μπορούσαν να συμβούν μικρά λάθη ή να προστεθούν διανθιστικά στοιχεία κάθε φορά που θυμόμαστε γεγονότα του παρελθόντος, που κυμαίνονται από αυτό που πιστεύουμε ότι είναι η αλήθεια ή την επιθυμία μας για την αλήθεια, σε αυτό που μας είπε κάποιος άλλος για ένα παρελθοντικό γεγονός ή το τι θέλουμε αυτό το άτομο να σκεφτεί. Κάθε φορά λοιπόν που συμβαίνει αυτό, μπορεί να έχει επιπτώσεις όχι μόνο στο παρόν, αλλά στον τρόπο με τον οποίο θα θυμηθούμε το συγκεκριμένο γεγονός και στο μέλλον.
Πάρτε για παράδειγμα τον τρόπο που αφηγούμαστε μια ιστορία. Όταν περιγράφουμε τις μνήμες μας σε άλλους ανθρώπους, κάνουμε χρήση ποιητικής αδείας για να πούμε διαφορετικά την ίδια ιστορία ανάλογα με το ποιος την ακούει. Μπορεί να θέλουμε να αφηγηθούμε την ιστορία ξερά ή να θέλουμε να κάνουμε τον ακροατή μας να γελάσει. Έτσι μπορεί να αλλάξουμε τις λεπτομέρειες της ιστορίας κάθε φορά. Η έρευνα, γύρω από το θέμα, δείχνει πάντως ότι όταν περιγράφουμε τις αναμνήσεις μας διαφορετικά σε διαφορετικά ακροατήρια, δεν είναι μόνο το μήνυμα που αλλάζει, αλλά μερικές φορές είναι και η ίδια η ανάμνηση. Αυτό είναι γνωστό στην επικοινωνία ως το «εφέ ρύθμισης του κοινού».
Επιπλέον, η έρευνα έχει δείξει ότι οι αναμνήσεις μας μπορούν να αλλάξουν με την πάροδο του χρόνου, γεγονός που σχετίζεται με το πώς, πότε και γιατί ανατρέχουμε σε αυτές. Στην πραγματικότητα, μερικές φορές απλώς η πράξη της επαναφοράς μιας μνήμης μπορεί να είναι ακριβώς αυτό που την καθιστά επιρρεπή στην αλλαγή. Αυτό είναι γνωστό ως «βελτιωτική ανάκτησης μνήμης».
Σε μια μελέτη για το συγκεκριμένο φαινόμενο, οι συμμετέχοντες παρακολουθούσαν μια ταινία μικρού μήκους και στη συνέχεια υποβλήθηκαν σε ένα τεστ μνήμης λίγες μέρες αργότερα. Κατά τη διάρκεια των ημερών μεταξύ της παρακολούθησης της ταινίας και του τεστ, συνέβησαν δύο άλλα πράγματα. Πρώτον, οι μισοί συμμετέχοντες έκαναν ένα πρώτο τεστ μνήμης. Δεύτερον, σε όλους τους συμμετέχοντες δόθηκε μια περιγραφή της ταινίας προς ανάγνωση, η οποία περιείχε όμως κάποιες ψευδείς πληροφορίες. Σκοπός της μελέτης ήταν να διαπιστωθεί πόσες από τις ψευδείς πληροφορίες θα αναπαράγονταν στην τελικό τεστ μνήμης. Εκατοντάδες προηγούμενες μελέτες είχαν δείξει ήδη ότι οι άνθρωποι τείνουν να προσθέτουν άθελα τους ψευδείς λεπτομέρειες όπως αυτές στις αναμνήσεις τους. Αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση προέκυψε κάτι ακόμα πιο εντυπωσιακό. Αυτοί που έκαναν το πρώτο τεστ μνήμης πριν το τελικό ήταν πιο πιθανό να αναπαράγουν τις ψεύτικες πληροφορίες στην τελική δοκιμασία.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Μία θεωρία υποστηρίζει ότι η ανάκτηση των αναμνήσεών μας για παρελθόντα γεγονότα μπορεί προσωρινά να κάνει αυτές τις μνήμες εύπλαστες. Με άλλα λόγια, η ανάκτηση μιας μνήμης μπορεί να περιγραφεί σαν να βγάζετε το παγωτό έξω από την κατάψυξη και να το αφήνετε για λίγο στον ήλιο. Μέχρι τη στιγμή που η μνήμη μας θα επιστρέψει στην «κατάψυξη», μπορεί να «λιώσει» και να γίνει λίγο ασαφής, ειδικά αν κάποιος τρίτος έχει αναμιχθεί με αυτή εν τω μεταξύ.
Αυτά τα συμπεράσματα μας διδάσκουν πολλά για το πώς διαμορφώνονται και αποθηκεύονται οι μνήμες μας. Και θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν να αναρωτηθούμε πόσο έχουν αλλάξει οι πιο πολύτιμες αναμνήσεις μας από την πρώτη φορά που τις θυμηθήκαμε. Ίσως πάλι και όχι. Εξάλλου οι περισσότεροι άνθρωποι είναι γενικά απρόθυμοι να επενδύσουν χρόνο και προσπάθεια για να ελέγξουν την ακρίβεια των αναμνήσεών τους. Αλλά εάν ποτέ διαπιστώσετε μικρές ή μεγάλες αλλαγές να έχουν συμβεί, είναι πιθανό ότι η μνήμη σας δεν είναι 100% ακριβής.
Η ανάμνηση είναι μια πράξη αφήγησης, τελικά.
Και οι μνήμες μας είναι πάντα τόσο αξιόπιστες όσο η πιο πρόσφατη ιστορία που είπαμε.
πηγή:https://tvxs.gr/news/sci-tech/oi-anamniseis-mas-den-lene-panta-tin-alitheia
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου