Αναμνήσεις από το "Θέατρο της Τετάρτης" του ΕΙΡ
Η προσωπική απόφαση του πρωθυπουργού για την εν ψυχρώ δολοφονία της δημόσιας τηλεόρασης και ραδιοφωνίας, την οποία επέβαλε με ένα ρωμαϊκό edictum (αποφασίζω και διατάζω), είναι ένα καίριο πλήγμα όχι μόνο της ελεύθερης πληροφόρησης, αλλά και του ίδιου του πολιτισμού της χώρας. Είμαι αρκετά παλιός και το έχω ξαναδεί το "έργο". Ποτέ όμως τόσο κυνικά. Ούτε οι τυπικοί δικτάτορες δεν το είχαν αποτολμήσει.
Επειδή είμαι παλιός, θέλω να μιλήσω για τα παλιά. Για το "Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας", τη "γιαγιά" της ΕΡΤ, που στεγαζόταν τότε στη Μουρούζη. ΄Οπου με έπαιρνε κάποιες φορές η αείμνηστη θεία μου Φραγκίσκη Καρόρη, από τις "ψυχές" του Ιδρύματος, στα στούντιο του Ζαππείου, για να παρακολουθώ τις ηχογραφήσεις του "θεάτρου της Τετάρτης" και να "μαθαίνω". Δεκαετία του '60.
Εκεί είδα να προσέρχονται σεμνά και χωρίς καμία έπαρση (ο τόπος το απαγόρευε) όλοι οι Μεγάλοι: η Παξινού, η Μερκούρη, η Αρώνη (μακρινή συγγενής μου), η Βαλάκου, η Διαμαντίδου, η Σμάρω Στεφανίδου, η Ρίτα Μουσούρη, η Συνοδινού, πολύ νέα τότε, η Νέλλη Αγγελίδου, η Τασώ Καββαδία, η Βέρα Ζαβιτσιάνου, η Βούλα Ζουμπουλάκη, η Άννα Κυριακού, η Ελένη Χαλκούση, η Τιτίκα Νικηφοράκη, η Ολυμπία Παπαδούκα, η Έλσα Βεργή, η Κάκια Αναλυτή, η Ελένη Χατζηαργύρη, η Θάλεια Καλλιγά, η Άννα Ραυτοπούλου, η Μαρία Αλκαίου. Ο Μινωτής, ο Κατράκης, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ο Νίκος Παπαναστασίου, ο Κώστας Μπάκας, ο Τίτος Βανδής, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, ο Καρούζος, ο Νίκος Παπαναστασίου, ο Νίκος Χατζίσκος, ο Κώστας Ρηγόπουλος, ο Βύρων Πάλλης, ο Χρήστος Τσαγανέας, ο Καλλιβωκάς, ο Φιλιππίδης, ο Μαλλιαγρός, ο Γιώργος Τσιτσόπουλος, ο Δημήτρης Χατζημάρκος, ο Βόκοβιτς, ο Σταρένιος, ο Τζόγιας, ο Χόρν, ο Φυσσούν, ο Γιάννης Αργύρης, ο Καλλέργης, ο Στέφανος Ληναίος, ο Ιορδάνης Μαρίνος, ο Γρηγόρης Βαφιάς, ο Παντελής Ζερβός και άλλοι "ων ουκ έστι αριθμός". Όλο το φάσμα του τότε θεάτρου μας, χωρίς πονηρές διακρίσεις και άλλα.
Να μιλήσουμε για τους συγγραφείς και τα έργα που παίζονταν ; Μέσα σε μια μόνο, χρονιά, το 1960.
Μπρέχτ: "Τα όνειρα της Σιμόν Μασάρ. Κάτι Φρίνγκς: "Γύρνα πίσω άγγελέ μου". Λέσλι Στήβενς: "Το στροβίλισμα του γάμου". Τέννεση Ουϊλλιαμς: "Ορφέας στον Άδη". Ντοστογιέφσκι - Καμύ: "Οι δαιμονισμένοι". Τζων Όσμπορν: "Ο νουμερίστας". Νόελ Κάουαρντ: "Το νου σου στη Λιλή". Σώμερσετ Μωμ: "Διά παρασχεθείσας υπηρεσίας". Ζαν Ανούιγ: "Μπέκετ ή η τιμή του Θεού". Ντύρρενματ: "Ο γάμος του κυρίου Μισσισιπή". Τέρενς Ράττιγκαν: "Ο πρίγκηψ και η χορεύτρια". Φελισιέν Μαρσώ: "Το αυγό". Λώρενς Χάνσμπερρυ: "Σταφύλι στον ήλιο". Τσέχωφ: "Πλατόνωφ". Ο' Νηλ: "Μακρύ ταξίδι της μέρας μέσα στη νύχτα". Ρόμπερτ Άντερσον: "Σιωπηλή νύχτα". Νίκου Καζαντζάκη: "Κούρος". Άγγελου Σικελιανού: "Σίβυλλα". Φώτου Πολίτη: "Τσιμισκής". Δώρας Μοάτσου: "Κάτω απ' το λιοντάρι της Βενετίας". Θανάση Πετσάλη: "Στη ρίζα του μεγάλου δέντρου". Αλέξη Σολωμού: "Αλής ο Μέγας". Νίκου Καζαντζάκη: "Κωνσταντίνος Παλαιολόγος". Διονυσίου Ρώμα: "Ιδού ο νυμφίος". Λευτέρη Αλεξίου: "Ηρακλής και Ομφάλη". Δημητρίου Κορομηλά: "Παγκάστη". Μανώλη Σκουλούδη - Σοφίας Σπανούδη: "Πριν ξημερώσει". Νίκου Πολίτη: "Το παράθυρο".
Μεταφραστές: Μ. Καραπαναγιώτης, Νίκος Γκάτσος, Μανώλης Σκουλούδης, Μηνάς Χρηστίδης, Δημ. Κωνσταντινίδης, Μήτση Κουγιουμτζόγλου, Δέσπω Διαμαντίδου, Τζ. Βελέντζα, Ιουλία Ιατρίδη, Ροβήρος Μανθούλης, Ν. Προεστόπουλος, Λούλα Αναγνωστάκη.
Ραδιοσκηνοθέτες: Νίκος Γκάτσος, Μήτσος Λυγίζος, Γ. Θεοδοσιάδης, Μηνάς Χρηστίδης, Κωστής Μιχαηλίδης, Ανδρέας Φλιππίδης, Κώστας Κροντηράς.
Με τις σωστές και δίκαιες επιλογές του το τότε ΕΙΡ σε δύσκολους καιρούς "επαίδευσε" ένα κοινό. Άκουγα και εγώ τις εκπομπές, σχεδόν ανελλιπώς. Ήταν ο πρώτος θεατρικός μου δάσκαλος. Θυμάμαι με συγκίνηση το πάτημα του κουμπιού του ραδιοφώνου. Λέω, δεν είναι δυνατόν με το πάτημα ενός άλλου "κουμπιού" (πρωθυπουργός) να σβήσουν όλα αυτά.
Το ακέραιο ήθος της ΕΙΡ και των ανθρώπων της κληρονόμησε και διατήρησε η διάδοχός της νεώτερη ΕΡΤ και οι άνθρωποί της. Εξακολουθεί να εκπαιδεύει κοινό. Είναι κάστρο αντίστασης. Σε πείσμα όσων προσπάθησαν να τη "νοθεύσουν", να τη "χαμηλώσουν" και να τη χαλάσουν, θα την κρατήσουμε.
Επειδή είμαι παλιός, θέλω να μιλήσω για τα παλιά. Για το "Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας", τη "γιαγιά" της ΕΡΤ, που στεγαζόταν τότε στη Μουρούζη. ΄Οπου με έπαιρνε κάποιες φορές η αείμνηστη θεία μου Φραγκίσκη Καρόρη, από τις "ψυχές" του Ιδρύματος, στα στούντιο του Ζαππείου, για να παρακολουθώ τις ηχογραφήσεις του "θεάτρου της Τετάρτης" και να "μαθαίνω". Δεκαετία του '60.
Εκεί είδα να προσέρχονται σεμνά και χωρίς καμία έπαρση (ο τόπος το απαγόρευε) όλοι οι Μεγάλοι: η Παξινού, η Μερκούρη, η Αρώνη (μακρινή συγγενής μου), η Βαλάκου, η Διαμαντίδου, η Σμάρω Στεφανίδου, η Ρίτα Μουσούρη, η Συνοδινού, πολύ νέα τότε, η Νέλλη Αγγελίδου, η Τασώ Καββαδία, η Βέρα Ζαβιτσιάνου, η Βούλα Ζουμπουλάκη, η Άννα Κυριακού, η Ελένη Χαλκούση, η Τιτίκα Νικηφοράκη, η Ολυμπία Παπαδούκα, η Έλσα Βεργή, η Κάκια Αναλυτή, η Ελένη Χατζηαργύρη, η Θάλεια Καλλιγά, η Άννα Ραυτοπούλου, η Μαρία Αλκαίου. Ο Μινωτής, ο Κατράκης, ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ, ο Νίκος Παπαναστασίου, ο Κώστας Μπάκας, ο Τίτος Βανδής, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, ο Καρούζος, ο Νίκος Παπαναστασίου, ο Νίκος Χατζίσκος, ο Κώστας Ρηγόπουλος, ο Βύρων Πάλλης, ο Χρήστος Τσαγανέας, ο Καλλιβωκάς, ο Φιλιππίδης, ο Μαλλιαγρός, ο Γιώργος Τσιτσόπουλος, ο Δημήτρης Χατζημάρκος, ο Βόκοβιτς, ο Σταρένιος, ο Τζόγιας, ο Χόρν, ο Φυσσούν, ο Γιάννης Αργύρης, ο Καλλέργης, ο Στέφανος Ληναίος, ο Ιορδάνης Μαρίνος, ο Γρηγόρης Βαφιάς, ο Παντελής Ζερβός και άλλοι "ων ουκ έστι αριθμός". Όλο το φάσμα του τότε θεάτρου μας, χωρίς πονηρές διακρίσεις και άλλα.
Να μιλήσουμε για τους συγγραφείς και τα έργα που παίζονταν ; Μέσα σε μια μόνο, χρονιά, το 1960.
Μπρέχτ: "Τα όνειρα της Σιμόν Μασάρ. Κάτι Φρίνγκς: "Γύρνα πίσω άγγελέ μου". Λέσλι Στήβενς: "Το στροβίλισμα του γάμου". Τέννεση Ουϊλλιαμς: "Ορφέας στον Άδη". Ντοστογιέφσκι - Καμύ: "Οι δαιμονισμένοι". Τζων Όσμπορν: "Ο νουμερίστας". Νόελ Κάουαρντ: "Το νου σου στη Λιλή". Σώμερσετ Μωμ: "Διά παρασχεθείσας υπηρεσίας". Ζαν Ανούιγ: "Μπέκετ ή η τιμή του Θεού". Ντύρρενματ: "Ο γάμος του κυρίου Μισσισιπή". Τέρενς Ράττιγκαν: "Ο πρίγκηψ και η χορεύτρια". Φελισιέν Μαρσώ: "Το αυγό". Λώρενς Χάνσμπερρυ: "Σταφύλι στον ήλιο". Τσέχωφ: "Πλατόνωφ". Ο' Νηλ: "Μακρύ ταξίδι της μέρας μέσα στη νύχτα". Ρόμπερτ Άντερσον: "Σιωπηλή νύχτα". Νίκου Καζαντζάκη: "Κούρος". Άγγελου Σικελιανού: "Σίβυλλα". Φώτου Πολίτη: "Τσιμισκής". Δώρας Μοάτσου: "Κάτω απ' το λιοντάρι της Βενετίας". Θανάση Πετσάλη: "Στη ρίζα του μεγάλου δέντρου". Αλέξη Σολωμού: "Αλής ο Μέγας". Νίκου Καζαντζάκη: "Κωνσταντίνος Παλαιολόγος". Διονυσίου Ρώμα: "Ιδού ο νυμφίος". Λευτέρη Αλεξίου: "Ηρακλής και Ομφάλη". Δημητρίου Κορομηλά: "Παγκάστη". Μανώλη Σκουλούδη - Σοφίας Σπανούδη: "Πριν ξημερώσει". Νίκου Πολίτη: "Το παράθυρο".
Μεταφραστές: Μ. Καραπαναγιώτης, Νίκος Γκάτσος, Μανώλης Σκουλούδης, Μηνάς Χρηστίδης, Δημ. Κωνσταντινίδης, Μήτση Κουγιουμτζόγλου, Δέσπω Διαμαντίδου, Τζ. Βελέντζα, Ιουλία Ιατρίδη, Ροβήρος Μανθούλης, Ν. Προεστόπουλος, Λούλα Αναγνωστάκη.
Ραδιοσκηνοθέτες: Νίκος Γκάτσος, Μήτσος Λυγίζος, Γ. Θεοδοσιάδης, Μηνάς Χρηστίδης, Κωστής Μιχαηλίδης, Ανδρέας Φλιππίδης, Κώστας Κροντηράς.
Με τις σωστές και δίκαιες επιλογές του το τότε ΕΙΡ σε δύσκολους καιρούς "επαίδευσε" ένα κοινό. Άκουγα και εγώ τις εκπομπές, σχεδόν ανελλιπώς. Ήταν ο πρώτος θεατρικός μου δάσκαλος. Θυμάμαι με συγκίνηση το πάτημα του κουμπιού του ραδιοφώνου. Λέω, δεν είναι δυνατόν με το πάτημα ενός άλλου "κουμπιού" (πρωθυπουργός) να σβήσουν όλα αυτά.
Το ακέραιο ήθος της ΕΙΡ και των ανθρώπων της κληρονόμησε και διατήρησε η διάδοχός της νεώτερη ΕΡΤ και οι άνθρωποί της. Εξακολουθεί να εκπαιδεύει κοινό. Είναι κάστρο αντίστασης. Σε πείσμα όσων προσπάθησαν να τη "νοθεύσουν", να τη "χαμηλώσουν" και να τη χαλάσουν, θα την κρατήσουμε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου