Πόσο κοστίζει η αλφαβήτα;
Της Αρχοντίας Κάτσουρα
«Λόλα, να ένα μήλο», «Μίμη, πάρε το τόπι», 1+1=2, 5×5=25.
Κάπως έτσι ξεκινάνε όλα, για όλους μας. Από τα απλά και εύκολα -γραφή, ανάγνωση και απλή αριθμητική- σταδιακά περνάμε στα δύσκολα -Αλγεβρα, Φυσική, Χημεία, Ιστορία, Λογοτεχνία και ξένες γλώσσες. Εξοικειωνόμαστε με ιδέες μεγάλες και αξίες πανανθρώπινες, ώσπου να επιλέξουμε έναν επαγγελματικό δρόμο, στα γράμματα ή στις τέχνες, στην επιστήμη ή στην τεχνολογία, στις υπηρεσίες ή στα τεχνικά και χειρωνακτικά επαγγέλματα. Για λίγα ή περισσότερα χρόνια, περνάμε από τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με στόχο «να γίνουμε άνθρωποι», «να αποκτήσουμε βασικές, γενικές ή ειδικές γνώσεις και δεξιότητες», «να καλλιεργήσουμε –στο μέτρο του δυνατού- το πνεύμα» και να βγούμε στον κόσμο. Κι ύστερα, με τούτα τα με κόπο κερδισμένα εφόδιά μας να προσφέρουμε ο ένας στον άλλο, ο καθένας από τον τομέα του.
Αλήθεια, τι αξίζει αυτό; Πώς μετριέται και πόσο τιμάται αυτή η διαδρομή στην παιδεία; Η απάντηση απλή: Δεν μετριέται. Πρόκειται για αξία ανεκτίμητη, καταγραμμένη στα Συντάγματα, τα καταστατικά κείμενα των χωρών που ονομάζονται πολιτισμένες. Το άρθρο 16 παρ. 2 και παρ. 4 του Ελληνικού Συντάγματος, π.χ., αναφέρει σαφέστατα πως «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων,[…] τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες», καθώς επίσης ότι «Ολοι οι Ελληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια […]».
Ωστόσο, στις εποχές που τα οικονομικά είναι στενά, ακόμη και τα ανεκτίμητα μπαίνουν στο ζύγι. Και τότε οι αρμόδιοι θυμούνται ότι το δημόσιο σχολείο, από το νηπιαγωγείο έως το πανεπιστήμιο, κοστίζει για το κράτος ακριβά, και στους ετήσιους προϋπολογισμούς μειώνουν τα ήδη πενιχρά κονδύλια που προορίζονται για την παιδεία. Αλλωστε, τα παιδιά μπορούν να στριμώχνονται σε πολυπληθείς τάξεις ή να ταξιδεύουν χιλιόμετρα για να πάνε σχολείο. Οι δάσκαλοι μπορούν να είναι λιγότεροι και κακοπληρωμένοι. Αδιάφορο αν τα σχολεία είναι παλιά και χωρίς εκπαιδευτικό υλικό, αμελητέο αν υποβαθμιστεί περαιτέρω η διδακτική διαδικασία. Αυτό που μετράει είναι η μείωση των ελλειμμάτων και η προσέλκυση επενδύσεων. Αυτή είναι η νέα Μεγάλη Ιδέα στην οποία ομνύουν οι κυβερνήσεις.
Πρώτη η δική μας, που βλέπει στις σχολικές αίθουσες που μειώνονται, στους δασκάλους που λιγοστεύουν, στους μισθούς που περικόπτονται και στις ειδικότητες που καταργούνται ή περιορίζονται τη λύση για την οικονομία που νοσεί.
Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται και στις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, που πλήττονται εξίσου από την κρίση και παλεύουν με τα ελλείμματα. Στην Ισπανία, σύμφωνα με την «El Pais», οι Αρχές της Βαλένθια κόβουν μισθούς διδασκόντων και σχολικές δαπάνες, επειδή μελέτη έδειξε ότι το κόστος της εκπαίδευσης είναι αναλογικά υψηλότερο σε σχέση με άλλους τομείς της οικονομίας. Στη Μαδρίτη –όπου οι δημοτικοί φόροι για την εκπαίδευση είναι οι υψηλότεροι στην Ισπανία– καταγράφεται τελευταία μια μάλλον περίεργη αύξηση (175%) στο κόστος για τη δημόσια(;) εκπαίδευση.
Οι γονείς των παιδιών που φέτος θα πάνε για πρώτη φορά στους δημόσιους βρεφονηπιακούς σταθμούς έλαβαν την καθιερωμένη επιστολή-καλωσόρισμα της αρμόδιας Αρχής, η οποία επισημαίνει ότι το ετήσιο κόστος για κάθε νέο μαθητή είναι 5.100 ευρώ, εξηγώντας αναλυτικά σε τι αυτό συνίσταται (τροφεία, μισθοί εκπαιδευτικών, εγκαταστάσεις κ.λπ.). Τα στοιχεία αμφισβητούνται από πολλούς, όμως ο κίνδυνος να επιβληθούν δίδακτρα στα δημόσια εκπαιδευτήρια ή, χειρότερα, να αφεθεί η εκπαίδευση στα χέρια των ιδιωτών είναι υπαρκτός.
Οι γονείς αγωνιούν καθημερινά για τη μόρφωση και το μέλλον των παιδιών τους. Πληρώνουν, ακόμη κι όταν δυσκολεύονται οικονομικά, για βιβλία, τετράδια, φροντιστήρια(!), και αγωνίζονται να τους προσφέρουν ένα καλύτερο μέλλον. Ωστόσο δεν ενδιαφέρονται και δεν πρέπει να ενδιαφέρονται μόνο για βαθμούς, πτυχία, διπλώματα ή πιστοποιήσεις γλωσσομάθειας, που θα ανοίξουν επαγγελματικούς δρόμους. Τους απασχολεί και πρέπει να τους απασχολεί κυρίως η καλλιέργεια της φαντασίας, του ήθους και του πνεύματος, που, σε συνδυασμό με τα μετρήσιμα, θα ετοιμάσει τα παιδιά «για τα ωραία και μεγάλα». Αυτό το σχολείο χρειαζόμαστε, αυτόν τον ρόλο του πρέπει να ενισχύσουμε ουσιαστικά. Αυτή είναι η πραγματική επένδυση που θα φέρει τις οικονομικές ωφέλειες, τις περισσότερο χειροπιαστές και μετρήσιμες: ο πολίτης που διέσχισε λεωφόρους ουσιαστικής παιδείας.
ΠΗΓΗ: Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
«Λόλα, να ένα μήλο», «Μίμη, πάρε το τόπι», 1+1=2, 5×5=25.
Κάπως έτσι ξεκινάνε όλα, για όλους μας. Από τα απλά και εύκολα -γραφή, ανάγνωση και απλή αριθμητική- σταδιακά περνάμε στα δύσκολα -Αλγεβρα, Φυσική, Χημεία, Ιστορία, Λογοτεχνία και ξένες γλώσσες. Εξοικειωνόμαστε με ιδέες μεγάλες και αξίες πανανθρώπινες, ώσπου να επιλέξουμε έναν επαγγελματικό δρόμο, στα γράμματα ή στις τέχνες, στην επιστήμη ή στην τεχνολογία, στις υπηρεσίες ή στα τεχνικά και χειρωνακτικά επαγγέλματα. Για λίγα ή περισσότερα χρόνια, περνάμε από τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, με στόχο «να γίνουμε άνθρωποι», «να αποκτήσουμε βασικές, γενικές ή ειδικές γνώσεις και δεξιότητες», «να καλλιεργήσουμε –στο μέτρο του δυνατού- το πνεύμα» και να βγούμε στον κόσμο. Κι ύστερα, με τούτα τα με κόπο κερδισμένα εφόδιά μας να προσφέρουμε ο ένας στον άλλο, ο καθένας από τον τομέα του.
Αλήθεια, τι αξίζει αυτό; Πώς μετριέται και πόσο τιμάται αυτή η διαδρομή στην παιδεία; Η απάντηση απλή: Δεν μετριέται. Πρόκειται για αξία ανεκτίμητη, καταγραμμένη στα Συντάγματα, τα καταστατικά κείμενα των χωρών που ονομάζονται πολιτισμένες. Το άρθρο 16 παρ. 2 και παρ. 4 του Ελληνικού Συντάγματος, π.χ., αναφέρει σαφέστατα πως «Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων,[…] τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες», καθώς επίσης ότι «Ολοι οι Ελληνες έχουν δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια […]».
Ωστόσο, στις εποχές που τα οικονομικά είναι στενά, ακόμη και τα ανεκτίμητα μπαίνουν στο ζύγι. Και τότε οι αρμόδιοι θυμούνται ότι το δημόσιο σχολείο, από το νηπιαγωγείο έως το πανεπιστήμιο, κοστίζει για το κράτος ακριβά, και στους ετήσιους προϋπολογισμούς μειώνουν τα ήδη πενιχρά κονδύλια που προορίζονται για την παιδεία. Αλλωστε, τα παιδιά μπορούν να στριμώχνονται σε πολυπληθείς τάξεις ή να ταξιδεύουν χιλιόμετρα για να πάνε σχολείο. Οι δάσκαλοι μπορούν να είναι λιγότεροι και κακοπληρωμένοι. Αδιάφορο αν τα σχολεία είναι παλιά και χωρίς εκπαιδευτικό υλικό, αμελητέο αν υποβαθμιστεί περαιτέρω η διδακτική διαδικασία. Αυτό που μετράει είναι η μείωση των ελλειμμάτων και η προσέλκυση επενδύσεων. Αυτή είναι η νέα Μεγάλη Ιδέα στην οποία ομνύουν οι κυβερνήσεις.
Πρώτη η δική μας, που βλέπει στις σχολικές αίθουσες που μειώνονται, στους δασκάλους που λιγοστεύουν, στους μισθούς που περικόπτονται και στις ειδικότητες που καταργούνται ή περιορίζονται τη λύση για την οικονομία που νοσεί.
Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται και στις άλλες χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, που πλήττονται εξίσου από την κρίση και παλεύουν με τα ελλείμματα. Στην Ισπανία, σύμφωνα με την «El Pais», οι Αρχές της Βαλένθια κόβουν μισθούς διδασκόντων και σχολικές δαπάνες, επειδή μελέτη έδειξε ότι το κόστος της εκπαίδευσης είναι αναλογικά υψηλότερο σε σχέση με άλλους τομείς της οικονομίας. Στη Μαδρίτη –όπου οι δημοτικοί φόροι για την εκπαίδευση είναι οι υψηλότεροι στην Ισπανία– καταγράφεται τελευταία μια μάλλον περίεργη αύξηση (175%) στο κόστος για τη δημόσια(;) εκπαίδευση.
Οι γονείς των παιδιών που φέτος θα πάνε για πρώτη φορά στους δημόσιους βρεφονηπιακούς σταθμούς έλαβαν την καθιερωμένη επιστολή-καλωσόρισμα της αρμόδιας Αρχής, η οποία επισημαίνει ότι το ετήσιο κόστος για κάθε νέο μαθητή είναι 5.100 ευρώ, εξηγώντας αναλυτικά σε τι αυτό συνίσταται (τροφεία, μισθοί εκπαιδευτικών, εγκαταστάσεις κ.λπ.). Τα στοιχεία αμφισβητούνται από πολλούς, όμως ο κίνδυνος να επιβληθούν δίδακτρα στα δημόσια εκπαιδευτήρια ή, χειρότερα, να αφεθεί η εκπαίδευση στα χέρια των ιδιωτών είναι υπαρκτός.
Οι γονείς αγωνιούν καθημερινά για τη μόρφωση και το μέλλον των παιδιών τους. Πληρώνουν, ακόμη κι όταν δυσκολεύονται οικονομικά, για βιβλία, τετράδια, φροντιστήρια(!), και αγωνίζονται να τους προσφέρουν ένα καλύτερο μέλλον. Ωστόσο δεν ενδιαφέρονται και δεν πρέπει να ενδιαφέρονται μόνο για βαθμούς, πτυχία, διπλώματα ή πιστοποιήσεις γλωσσομάθειας, που θα ανοίξουν επαγγελματικούς δρόμους. Τους απασχολεί και πρέπει να τους απασχολεί κυρίως η καλλιέργεια της φαντασίας, του ήθους και του πνεύματος, που, σε συνδυασμό με τα μετρήσιμα, θα ετοιμάσει τα παιδιά «για τα ωραία και μεγάλα». Αυτό το σχολείο χρειαζόμαστε, αυτόν τον ρόλο του πρέπει να ενισχύσουμε ουσιαστικά. Αυτή είναι η πραγματική επένδυση που θα φέρει τις οικονομικές ωφέλειες, τις περισσότερο χειροπιαστές και μετρήσιμες: ο πολίτης που διέσχισε λεωφόρους ουσιαστικής παιδείας.
ΠΗΓΗ: Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου