Τα συναισθήματα των παιδιών: Πως τα αναγνωρίζουμε, πως τα διαχειριζόμαστε

15:48 | 03 Δεκ. 2015

  

Η έκφραση αυτή είναι το μέσο της αποφόρτισης και απελευθέρωσης από τις συνέπειες επώδυνων εμπειριών. Η καταστολή των συναισθημάτων είναι επιζήμια. Ενεργοποιεί αμυντικές διαδικασίες, καταναγκασμούς και σωματικά συμπτώματα. Της Ιωάννας Σούχλα 

Επείγει να μάθουμε να εντοπίζουμε τα συναισθήματα να τα ονοματίζουμε, να τα καταλαβαίνουμε, να τα εκφράζουμε και να τα χρησιμοποιούμαι θετικά για την ευτυχία των παιδιών.

Τα συναισθήματα θύμος, θλίψη, φόβος, χαρά   βρίσκονται στην καρδιά του ατόμου, είναι η έκφραση της Ζωής του. Το παιδί είναι ένα άτομο.Το να ξέρεις να το ακούς και να το σέβεσαι, σημαίνει ότι το σέβεσαι σαν άνθρωπο. Οι γονείς νιώθουν συχνά ανίσχυροι μπροστά στην ένταση των συναισθημάτων των παιδιών τους. Πασχίζουν να τα ηρεμήσουν, να σταματήσουν τις φωνές, τα δάκρυα, την έκφραση της συγκίνησης. Όμως το συναίσθημα έχει ένα νόημα, είναι θεραπευτικό.

Η έκφραση αυτή είναι το μέσο της αποφόρτισης και απελευθέρωσης από τις συνέπειες επώδυνων εμπειριών. Η καταστολή των συναισθημάτων είναι επιζήμια. Ενεργοποιεί αμυντικές διαδικασίες , καταναγκασμούς και σωματικά συμπτώματα.

Επείγει να μάθουμε να εντοπίζουμε τα συναισθήματα να τα ονοματίζουμε, να τα καταλαβαίνουμε, να τα εκφράζουμε και να τα χρησιμοποιούμαι θετικά για την ευτυχία των παιδιών.

Να θυμάστε,τα παιδιά μας λένε πάντα αυτό που έχουν ανάγκη σε κάθε ηλικία αρκεί να τα ακούμε και να προσπαθούμε να τα αποκωδικοποιούμε στη γλώσσα τους. Ακούστε το παιδί σας δώστε του χρόνο να εκτονωθεί συναισθηματικά θα βγει πιο ώριμο από όλες τις δυσκολίες της ζωής.Οι γονείς μπορούν να καταλάβουν τα παιδιά τους αν δεν είναι εγκλωβισμένοι και πληγωμένοι από τη δική τους παιδική ηλικία, να γνωρίζουν τη σημασία της έκφρασης του συναισθήματος και μην ακολουθούν τυφλά τις συμβουλές κάποιων άλλων.

Π.χ το μωρό για να μην γίνει κακομαθημένο να μη το σηκώνουμε στα χέρια ακόμα και αν κλαίει σπαρακτικά, το να αφήνετε ένα μικρό παιδί να κλαίει μόνο του είναι σαν να το βυθίζετε σε τρομακτικά συναισθήματα.To επάγγελμα του γονιού είναι πράγματι δύσκολο, αδύνατο σύμφωνα με το τον Φρόιντ εφόσον μας φέρνει αντιμέτωπους με τον εαυτό μας, με τα όρια μας με τις αγιάτρευτες ακόμα πληγές μας και έτσι και αλλιώς τα παιδιά θα μας κατηγορήσουν αναπόφευκτα για ορισμένα πράγματα αφού το έχουν ανάγκη για να μεγαλώσουν για να αισθανθούν διαφορετικά από μας, να ξεχωρίσουν.

Το μικρό παιδί είναι αιχμάλωτο της αμεσότητας του συναισθήματος χωρίς να μεσολαβεί η σκέψη που θα του επέτρεπε να συσχετίζει τα πράγματα και να τα ιεραρχήσει.Το παιδί όταν λέει κάτι έχει αξία και δεν είναι καπρίτσιο, πίσω από μια συμπεριφορά περίεργη, υπερβολική ας αναζητήσουμε το συναίσθημα ας αναζητήσουμε την ανάγκη, το παιδί κάτι λέει.

Όταν δεν ακούμε τις φωνές ή την αρνητική συμπεριφορά όταν δε τα σεβόμαστε αυτά ως γλώσσα όταν δε προσπαθούμε να καταλάβουμε το νόημα τους, αναγκάζουμε το παιδί να κλειστεί στον εαυτό του, κάποιες φορές μπορεί να κατάληξη στην οδό των συμπτωμάτων για να ακουστεί ,επιθετικότητα, ακράτεια, άρνηση φαγητού κ.α.

Όταν κλαίει δε το ρωτάμε γιατί, άλλα τι συμβαίνει τι αισθάνεσαι;

Ισχυρά συναισθήματα που συναντάμε συχνά:

Ο ΦOBOΣ

Ένας φόβος έχει λόγο ύπαρξης έστω κι αν είναι ακατανόητος για έναν ενήλικα, ένας φόβος πρέπει να ακούγεται να είναι σεβαστός και καλοδεχούμενος.

Θαρραλέος δεν είναι αυτός που δεν αισθάνεται φόβο άλλα αυτός που τον αναγνωρίζει τον αποδέχεται και παίρνει τις πληροφορίες που του μεταφέρει. Συνήθως ο φόβος είναι υγιές συναίσθημα ενεργοποιείται μπροστά στο κίνδυνο. Όμως όπως και να έχει ακόμα και αν είναι φόβοι υπερβολικοί πρέπει να συμπαραστεκόμαστε στα παιδιά όταν τους περνάνε, να είμαστε εκεί να τους εξηγήσουμε, να τους παρηγορήσουμε να τους εξερευνήσουμε μαζί τους.

Οι νυχτερινοί φόβοι που είναι συνήθης και ξυπνούν τρομαγμένο το παιδί δείχνουν τα συναισθήματα που δεν κατάφερε να χαλιναγωγήσει την ημέρα. 

Πως μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί που φοβάται και μπορεί ο φόβος του να κρύβει και το συσσωρευμένο θυμό

• Μη το θεωρείται και μη το λέτε φοβητσιάρικο.
• Δείτε τους δικούς σας φόβους και γιατρέψτε τους.
• Προσπαθήστε να δημιουργήσετε το αίσθημα της ασφάλειας στο παιδί. 
• Καλλιεργήστε από νωρίς την εμπιστοσύνη στον εαυτό του.
• Συζητήστε μαζί του για τους φόβους του.
• Να μην χρησιμοποιείται τον εκφοβισμό ως μέσο διαπαιδαγώγησης.
• Βοηθήστε το να υπομένει και να αντιμετωπίζει σταδιακά τους φόβους του. 
• Tέλος να απευθύνεστε σε κάποιο ειδικό εάν βλέπετε ότι το παιδί υποφέρει από κάποια έντονη φοβία.

Ο ΘΥΜΟΣ

Η οργή και ο θυμός είναι πολύ υγιή συναισθήματα αλλά όταν οι γονείς το απαγορεύουν και το παιδί απαγορεύει στον εαυτό του να τα νιώσει. Το παιδί αισθάνεται κακό που νιώθει οργή και έτσι τη στρέφει ενάντια στον εαυτό του με αποτέλεσμα να αισθάνεται ασήμαντο λειψό.

Το παιδί που δε μπορεί να εκφράσει το θυμό μου μπορεί επίσης να αρχίσει να φοβάται.

Πως μπορείτε να βοηθήσετε ένα παιδί που νιώθει θυμωμένο 

• Επιτρέψτε να δώσει διέξοδο στο θυμό του.
• Αν τα αιτήματα του δε μπορούν να ικανοποιηθούν είναι βασικό να κατανοείτε πάντα το θυμό του.
• Μην απαντήσετε στο θυμό με θυμό, πρέπει να αποφύγετε να ανταποκριθείτε στο θυμό του παιδιού με το δικό σας θυμό.
• Βοηθήστε το να καταλάβει ποίοι τρόποι είναι αποδεκτοί και μη αποδεκτοί για να εκφράσει το θυμό του. Μπορείτε να βοηθήσετε το παιδί σας να το αντιληφθεί αυτό με το να αναγνωρίσει αρχικά τους λόγους για τους οποίους νιώθει θυμωμένο.
• Δώστε χρόνο να ηρεμήσει. 

Συνοψίζοντας οι θυμοί είναι πολλοί κάποιοι υπερβολικοί , πρόκειται για συσσωρευμένη ένταση , την έκφραση ενός ασυνείδητου φόβου του γονιού, η έκφραση ενός άλλου συναισθήματος που καμουφλάρεται από το θυμό γιατί το πραγματικό συναίσθημα δε μπορεί να εκφραστεί. Επίσης η επιθετικότητα κρύβει πάντα κάποια έλλειψη.

Ο θυμός είναι καλός γιατί επιτρέπει στο άτομο να υπερασπιστεί το έδαφος του το σώμα του, τις ιδέες του, τις αξίες του, την ακεραιότητα του.

Τέλος ανταπόκριση στο θυμό σημαίνει ότι τον ακούμε τον σεβόμαστε, τον συναισθανόμαστε.

Η ΘΛΙΨΗ 

Η θλίψη των παιδιών και τα δάκρυα μας ταράζουν, λέμε έλα σταμάτα τώρα θα σου αγοράσω καινούργιο παιχνίδι, τα δάκρυα όμως ανακουφίζουν, γιατρεύουν, ειδικά όταν συμβεί ένα θλιβερό γεγονός στην οικογένεια μια θλίψη χωρίς δάκρυα θα μείνει μπλοκαρισμένη για χρόνια σε περίπτωση που δεν εκφραστεί.

Συμπαρασταθείτε στη θλίψη αφήστε χώρο για τα δάκρυα. Το να ερμηνεύει κανείς την εκδήλωση των συναισθημάτων ως αδυναμία είναι ξεπερασμένο, συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Όταν συμβεί κάποιο θλιβερό γεγονός πέστε την αλήθεια, είναι αποδεδειγμένο ότι κάνει πάντα λιγότερο κακό, τα παιδιά νιώθουν εύκολα υπεύθυνα για αυτά που συμβαίνουν στο περίγυρο τους και για αυτό το λόγο χρειάζεται να τους τονίσετε πως δεν ευθύνεται για τίποτα απολύτως και πως έχει το δικαίωμα να νιώθει όλα τα συναισθήματα από θυμό μέχρι και θλίψη.

Τα στάδια που μπορεί να ακολουθήσουν μετά από ένα θλιβερό γεγονός είναι:

Άρνηση
Θυμός
Κατάθλιψη
Αποδοχή που σηματοδοτεί το τέλος του πένθους
Η ΧΑΡΑ
Η ικανότητα της χαράς είναι έμφυτη στα παιδιά

Για να διατηρήσει το παιδί την φυσική του ικανότητα για χαρά, πρέπει να φτιάξουμε έτσι τη ζωή του ώστε να είναι όσο πιο ευτυχισμένο γίνεται, να αγαπάει και να ολοκληρώνεται ως άνθρωπος.

Όταν τα παιδιά φορτώνονται τη θλίψη, τις στερήσεις, τα ανικανοποίητα συναισθήματα των γονέων δεν είναι ελεύθερα να ευτυχήσουν.

Είναι ευθύνη των γονέων να είναι ευτυχισμένοι, να μεταδίδουν ή τουλάχιστον να μην αλλοιώνουν την όρεξη για ζωή στο παιδί. Το να είσαι ευτυχισμένος είναι επιλογή. Για να βοήθησε τα παιδιά σας να διατηρήσουν την ικανότητα για χαρά, να τους δίνεται συγχαρητήρια, να τα ενθαρρύνεται, αντί να επικεντρώνεστε σε ότι στραβό κάνουν, ξαφνιάστε τα και επιβραβεύεστε όταν κάνουν κάτι καλό.

Παίξτε με τα παιδιά, ξεχάστε για λίγο ότι σας προβληματίζει και εισχωρήστε στο κόσμο τους, κάντε θόρυβο, γελάστε ένας γονέας με εσωτερική χαρά τη μεταδίδει στα παιδιά του και αυτή είναι η πιο ωραία κληρονομιά που μπορεί να λάβουν.

Μόνο αν αυξήσουμε το επίπεδο της χαράς μέσα στις οικογένειες και μέσα στα σχολεία θα μπορέσουμε να συμπαρασταθούμε στα παιδιά στον δρόμο της ανάπτυξης και της ευχαρίστησης του να ζει.

Φροντίστε να έρθετε σε επαφή με το χαρούμενο μέρος του εαυτό σας. Πάρτε μια βαθιά ανάσα νιώστε τη ζωή μέσα σας, θυμηθείτε την απλή χαρά του να ζεις.

Βρείτε τρόπο να νιώσετε την αγάπη και τη χαρά, και αν δε σας αρέσουν κάποια πράγματα σημαντικά στη ζωή σας, αλλάχτε τα.

* Η Ιωάννα Σούχλα είναι Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

psychology-today.gr