Ψυχικά και γλωσσικά πλέγματα ποιητών
oyranos.jpg
ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΣΑΡΓΙΩΤΑΚΗ
Αν ο Νίκος Γκάτσος (1911-1992) συναίρεσε τον υπερρεαλισμό με το δημοτικό τραγούδι, ο Μίλτος Σαχτούρης (1919-2005) τον εξπρεσιονισμό με το παράλογο και ο Χρήστος Μπράβος (1948-1987) τη δημοτική παράδοση με τον εξπρεσιονισμό, τότε τι πραγματικά νέο κομίζουν οι σχετικά νεότεροι μας ποιητές Κατερίνα Ηλιοπούλου (1967) και Δημήτρης Αγγελής (1973) οι οποίοι και εφάπτονται των παραπάνω περιοχών;
Συγχρονιζόμενοι και οι δύο ποιητές με το διακειμενικό καταστάλαγμα μιας εποχής, εισάγοντας επιτελεστικά στοιχεία στο έργο τους (δηλ. πράξεις που επιτελούνται διά του λόγου) και λειτουργώντας και οι δύο ως εκδότες-διευθυντές λογοτεχνικών περιοδικών (Φρμκ και Φρέαρ αντιστοίχως) φέρουν έναν πολλαπλό συγκερασμό, όπου ως ποιητές-παραγωγοί παράγουν όχι μόνο κείμενα αλλά και νόημα. Ρευστοί, μεταβλητοί, χωρίς σταθερή ταυτότητα, αφήνονται στις ροές των λόγων, των ονείρων και των κειμένων.
Ως ένας μετα-σαχτουρικός φυγόκεντρος Μαγκρίτ ο Αγγελής, και ως μια μετα-γκατσική κεντρομόλα Σύλβια Πλαθ η Ηλιοπούλου, αφήνονται στην ιστορία, τις τέχνες και τις περιηγήσεις. Μετασχηματίζοντας συνάμα επιλεγμένα αποσπάσματα διαδραστικά τόσο ως συγγραφείς όσο και ως αναγνώστες. Ας τους δούμε όμως έναν-έναν.
Επιμέλεια: Μισέλ Φάις
❖❖❖❖❖
Ο Αγγελής (Αθήνα, 1973) ποιητής, δοκιμιογράφος και διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Αθηνών, με έξι ποιητικές συλλογές πίσω του και έχοντας τιμηθεί με το βραβείο Λάμπρου Πορφύρα της Ακαδημίας Αθηνών (για τη συλλογή του Επέτειος, που κυκλοφορεί και στα ισπανικά σε μετάφραση της Virginia Lopez Recio) μας ξαφνιάζει εξ αρχής με τον παράξενο τίτλο του νέου του ποιητικού βιβλίου Ενα ελάφι δακρύζει πάνω στο κρεβάτι μου.
Δημήτρης Αγγελής Ενα ελάφι δακρύζει πάνω στο κρεβάτι μου Πόλις, 2015, σ. 56. |
Κινούμενος στις γραμμές που χάραξαν στον τόπο μας οι μετρ του υποσυνείδητου, Εγγονόπουλος και Εμπειρίκος, και του παράδοξου, Γονατάς, ο Αγγελής επιλέγει και εμμένει στο παραλήρημα και την παραίσθηση, εντασσόμενος ουσιαστικά υπερρεαλιστικό ρεύμα, εμπλουτίζοντάς το όμως με θρησκευτικά στοιχεία. Προτάσσοντας τη φαντασία έναντι της πραγματικότητας, επικεντρώνεται σε μια ποίηση που έλκεται από μεταφυσική ένταση αλλά και από ενδοσκοπική ελλειπτικότητα διανοίγοντας έτσι τη γραφή του στο ασύνηθες, στο εξωλογικό, το ονειρικό, το παραμυθητικό στοιχείο.
Ορισμένα δείγματα: αναμιγνύει την πάχνη του πρωινού με ένα κόκκινο αυτοκίνητο που περνάει και με τον καθημερινό του «φόβο μήπως χαθεί για πάντα η Μαρία σ’ ένα μέρος χωρίς βροχή», με τη Μαρία να είναι η Παναγία («3»). Και: «κάτι σαν ευαγγελισμό με πολλές πυγολαμπίδες κι ένα κόκκινο ντάτσουν σταματημένο στην ανηφόρα πίσω απ’ το σπίτι/ που στάζει σκουριά στον χωματόδρομο, περιμένοντας, πάντα περιμένοντας το επόμενο καλοκαίρι» («2»).
Αξίζει επίσης να σταθούμε όχι μόνο στην εικονοποιητική διάσταση αλλά και στην υποβλητικότητα που σμιλεύει: «Στην κασέτα ακούγεται επίσης το χνότο που στιγμιαία εγγράφεται πάνω στο τζάμι, αλλά όχι και το χιόνι που πέφτει απαλά στον άδειο δρόμο απ’ έξω» («8»). Αλλά και: «όλοι κρύβουμε μιάν ανάληψη μέσα μας/ με αερόστατο, πυρφόρο άρμα ή φωτοβολίδα» («13»). Παραπέμπουμε, κλείνοντας, στο ποίημα «32».
❖❖❖❖❖
Η Ηλιοπούλου (Αθήνα, 1967) ποιήτρια, χημικός, με σπουδές καλών τεχνών στο Λονδίνο, μεταφράστρια και διοργανώτρια performances και καλλιτεχνικών-λογοτεχνικών events, με τρεις ποιητικές συλλογές και έχοντας ήδη βραβευτεί από το περιοδικό Διαβάζω ως πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας για το βιβλίο της Ο κύριος Ταυ, μας ξαφνιάζει επίσης ευχάριστα με τη νέα ποιητική της συλλογή Μια φορά κάθε τοπίο και ολότελα.
Η ποιήτρια απορροφά τα γεγονότα και σκοντάφτει όχι «πάνω σε κάτι που λείπει αλλά στο εσωτερικό». Το εξωτερικό εξαφανίζεται. Η ίδια εξορίζεται στη «μοναξιά του δέρματος» και συν-σχηματίζεται διαλεκτικά μαζί με τον άλλον. Λέει χαρακτηριστικά: «με ρωτάς ποιος είμαι; κι εγώ μπορώ να ξεκινήσω την ιστορία σου» («Κατώφλι»). «Να αλλάξεις προοπτική. Το σκύψιμο είναι ένα είδος εισχώρησης. Εισχωρεί κανείς σε μιαν άλλη διάσταση: τη διάσταση της εγγύτητας» («Επίσκεψη»).
Ετσι, ενώ φαινομενικά αποφεύγει ή και εναντιώνεται στον συνήθη διαχωρισμό υποκειμένου-αντικειμένου και ατόμου-συνόλου, κινείται σ’ ένα εσωτερικό τοπίο το οποίο και μεταποιεί. Πρόκειται για μια ποίηση θα λέγαμε «εσωτερικής πραγματικότητας», όπου οι αισθήσεις, οι επιθυμίες και οι αναβολές δεν λειτουργούν ως κοινωνικά ή βιολογικά φαινόμενα, αλλά ως πολύπλοκα πλέγματα που φλερτάρουν μέχρι και με την επιθυμία του θανάτου, ως μια κάποια λύση-λύτρωση.
Οι χωρισμοί μάλιστα σε λογικό και άλογο, συνειδητό και ασυνείδητο, μέσα και έξω μας αποκαλύπτονται ως αποτελέσματα της αλλοτρίωσης και της αποξένωσης από τον «πραγματικό» μας «εαυτό», στο πλαίσιο της βιομηχανικής-μεταβιομηχανικής κοινωνίας και της χρεοκοπημένης μας πια πατρίδας. Εναν εαυτό τον οποίο αναζητά η ποιήτρια μάταια προεξοφλώντας την μη εύρεσή του.
Λέει χαρακτηριστικά: «Ο λόγος ένα κουρέλι γεμάτο τρύπες. Δεν περιέχεις τον εαυτό σου. Ντρέπεσαι τους άλλους που σε χειρίζονται. Σε τοποθετούν. Εσύ δεν τοποθετείς τον εαυτό σου. Αλλά στον τόπο που σου δίνουν μπορείς να κατακτήσεις περιοχές ελευθερίας. Οι άλλοι είναι πιο δυνατοί από σένα. Τα πράγματα είναι πιο δυνατά από σένα» («Η ντροπή του υποτελούς»).
Περνώντας έτσι οι ποιητές μας όχι από οπισθοδρομήσεις αλλά από μετασχηματιστικές προβολές, λειτουργούν εντέλει ως μεταστοιχειώσεις (Αγγελής) και ως έκκεντρες ακινητοποιήσεις-παγώματα (Ηλιοπούλου). Συνοψιζόμενοι ίσως και οι δύο στη διαπίστωση της δεύτερης: «Οχι να προχωράς αλλά να συμβαίνεις».
ΠΗΓΗ:http://www.efsyn.gr/arthro/psyhika-kai-glossika-plegmata-poiiton
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου