ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΦΥΤΟΦΑΡΜΑΚΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΜΙΣΙΟΝ

«Xάθηκε» το 53% του πληθυσμού των μελισσών στην Ευρώπη

ΤΟΥ ΚΟΣΜΑ ΖΑΚΥΝΘΙΝΟΥ
kzakinthinos@pegasus.gr
Ολέθριες επιπτώσεις στη φυτική παραγωγή και κατ' επέκταση στην εξέλιξη ολόκληρης της ανθρωπότητας, θα είχε η εξαφάνιση των σημαντικότερων επικονιαστών της γης, με τους βιολόγους και τους παραγωγούς να κρούουν των «κώδωνα του κινδύνου» τα τελευταία χρόνια για την ανεξήγητη εξαφάνιση μεγάλης μερίδας του παγκόσμιου πληθυσμού των μελισσών.
Ήδη στην Αμερική έχουν υπάρξει αναφορές για εξαφάνιση μέχρι και 70% των μελισσοσμηνών, ενώ τους τελευταίους χειμώνες, η μείωση του πληθυσμού των μελισσών έφτασε στο 53%, μόνο στην Ευρώπη. Ωστόσο, παρόμοιες αναφορές γίνονται και από άλλες χώρες του κόσμου, όπως ο Καναδάς ,η Ισπανία, η Πολωνία, η Κροατία, η Ιταλία, η Ελβετία, η Γερμανία, η Αγγλία αλλά και η Ελλάδα. Το πολυτιμότερο αγαθό που μας δίνουν οι μέλισσες είναι η επικονίαση, δηλαδή η γονιμοποίηση των φυτών με τη μεταφορά γύρης και μετά το μέλι.
Από την επικονίαση εξαρτάται απόλυτα το 1/3 των καλλιεργειών που καταλήγουν στο πιάτο μας. Όμως αυτό το τόσο πολύτιμο και ωφέλιμο έντομο απειλείται με αφανισμό εξαιτίας της χρήσης τριών νεονικοτινοειδών φυτοφαρμάκων, που χρησιμοποιούνται ευρέως και στη χώρα μας. Μαζί με τις μέλισσες, τα επικίνδυνα φυτοφάρμακα απειλούν και τη διατροφή μας.

Ενώ, σύμφωνα με επιστημονική έκθεση με τίτλο «Αντίο Μέλισσες - Γιατί οι μέλισσες αφανίζονται και η διατροφή μας κινδυνεύει;» της Greenpeace, η απαγόρευση αυτών των φυτοφαρμάκων θα είναι ένα ιδιαίτερα σημαντικό και αποτελεσματικό βήμα για την προστασία των μελισσών, οι οποίες έχουν ζωτική σημασία για το οικοσύστημα και τη διατροφή μας, ειδικά σε χώρες με πλούσια βιοποικιλότητα και αγροτική παραγωγή, όπως η Ελλάδα.
Στην πρώτη ψηφοφορία για την απαγόρευση που έγινε τον Μάρτιο του 2013, εννέα χώρες, εκ των οποίων και η Ελλάδα, καταψήφισαν την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για απαγόρευση των τριών νεονικοτινοειδών. Ενώ η νέα ψηφοφορία που πραγματοποιήθηκε στις αρχές Μαΐου 2013 εισήγαγε μόνο προσωρινή απαγόρευση με αναστολή χρήσης των φυτοφαρμάκων από την 1η Δεκεμβρίου 2013. Πάντως, σύμφωνα με την Greenpeace, πρέπει συνολικά επτά φυτοφάρμακα να απαγορευθούν άμεσα, από τα οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητάει την απαγόρευση μόνο τριών.

Ύποπτα φυτοφάρμακα
Στην δεύτερη ψηφορορία, η πλειοψηφία των χωρών της Ε.Ε. υποστήριξε την πρόταση της Κομισιόν περί προσωρινής απαγόρευσης τριών φυτοφαρμάκων, που ήταν «ύποπτα» ότι βλάπτουν τις μέλισσες. Τα τρία νεονικοτινοειδή φυτοφάρμακα (imidacloprid, clothianidin και thiamethoxam) χρησιμοποιούνται στους σπόρους πριν την βλάστηση και προστίθενται στο έδαφος ή με σπρέι στα φυτά. Σε επιστημονικές έρευνες που δημοσιεύθηκαν νωρίτερα φέτος, η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) υπογράμμιζε ότι τα τρία αυτά φυτοφάρμακα θέτουν «υψηλούς κινδύνους» για τις μέλισσες σε συγκεκριμένες καλλιέργειες. Η έκθεση της EFSA προκάλεσε την πρόταση της Κομισιόν για την απαγόρευση των τριών αυτών ουσιών. Ωστόσο, οι αξιωματούχοι των «27» δεν κατάφεραν να βρουν συναινετική λύση για την επιβολή ή όχι διετούς απαγόρευσης των τριών φυτοφαρμάκων, με 15 να ψηφίζουν υπέρ της πρότασης. «Παρόλο που η πλειοψηφία των κρατών-μελών στηρίζει την πρόταση της Κομισιόν, δεν υπάρχει η απαραίτητη ενισχυμένη πλειοψηφία» όπως τόνισε ο Tonio Borg, Επίτροπος Υγείας, με τη Κομισιόν να εισάγει μόνο προσωρινή απαγόρευση.

Ιστορική ψηφοφορία
«Υστερα από 20 χρόνια αγώνα των μελισσοκόμων και των οικολόγων, αυτή η ιστορική ψηφοφορία είναι ισχυρό μήνυμα που δόθηκε από την Ευρώπη για την προστασία του περιβάλλοντος μακροπρόθεσμα», όπως υποστηρίζουν οι ΜΚΟ, επισημαίνοντας πως «είναι
πολύ ενθαρρυντική η δυναμική αντίδραση εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών και οργανώσεων σε ολόκληρη την Ευρώπη για την προστασία των μελισσών και την απαγόρευση της χρήσης αυτών των επικίνδυνων εντομοκτόνων.
Οι μέλισσες και άλλοι άγριοι επικονιαστές συμβάλλουν στην ύπαρξη περισσότερο από το 90% όλων των άγριων φυτών, ενώ η αξία της επικονίασης από τις μέλισσες παγκοσμίως εκτιμάται σε περίπου 265 δισ. ευρώ.
Αγριοι επικονιαστές
Πάντως, διεθνής ομάδα αποτελούμενη από σχεδόν 50 επιστήμονες, έχοντας αναλύσει δεδομένα από 600 χωράφια και περισσότερες από 40 καλλιέργειες, σε ολόκληρο τον κόσμο, αναφέρουν ότι η υπερεκμετάλλευση των εκτάσεων σε συνδυασμό με τις σύγχρονες γεωργικές τεχνικές οδηγούν σε συρρίκνωση σημαντικών επικονιαστών, όπως είναι οι άγριες μέλισσες, οι πεταλούδες ή τα σκαθάρια.
Με τη μείωσή τους, τα ανθοφόρα φυτά δέχονται λιγότερες επισκέψεις από τα έντομα αυτά, με αποτέλεσμα να περιορίζεται και η παραγωγή σημαντικών καλλιεργειών, όπως είναι οι ντομάτες, ο καφές και το πεπόνι. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η χρήση «εξημερωμένων» μελισσών δεν αντισταθμίζει την απώλεια των άγριων.
Η επικονίαση, δηλαδή η γονιμοποίηση των φυτών με τη μεταφορά γύρης μέσω του αέρα και τον εντόμων, είναι απαραίτητη για την καλλιέργεια τροφίμων. Ολόκληρες αποικίες μελισσών, ωστόσο, καταρρέουν λόγω ασθενειών, παρασιτοκτόνων και άλλων παραγόντων, γεγονός που προκαλεί έντονη ανησυχία.
«Η παγκόσμια υποβάθμιση των φυσικών υπηρεσιών μπορεί να υπονομεύσει την ικανότητα της γεωργίας να ανταποκριθεί στις ανάγκες του αυξανόμενου ανθρώπινου πληθυσμού», προειδοποιούν οι επιστήμονες. Χωρίς την άγρια επικονίαση, η απόδοση δεν θα είναι η καλύτερη δυνατή, τονίζοντας ότι οι καλλιέργειες που χρειάζονται επικονίαση αναπτύσσονται με πολύ βραδύτερους ρυθμούς σε σχέση με αυτές που δεν εξαρτώνται από τους επικονιαστές.
Στη χώρα μας χρησιμοποιούνται ευρέως τρία από τα εντομοκτόνα της ομάδας των νεονικοτινοειδών
Δραστική ουσία: Clothianidin
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν 3 εμπορικά ονόματα.
Χρησιμοποιούνται στις εξής καλλιέργειες: καλαμπόκι, πατάτες, αχλάδια, μήλα, νεκταρίνια, ροδάκινα, φοινικοειδή και ζαχαρότευτλα.
Δραστική ουσία: Thiamethoxam
Στην Ελλάδα κυκλοφορούν 10 εμπορικά ονόματα.
Χρησιμοποιούνται στις περισσότερες καλλιέργειες της χώρας: ζαχαρότευτλα, βαμβάκι, πατάτες, καλαμπόκι, ηλίανθο, ελαιοκράμβη, αμπέλι, εσπεριδοειδή, αγγούρια, μελιτζάνες, πεπόνια, κολοκύθια, μαρούλια, αχλάδια, πιπεριές, τομάτα, δαμάσκηνα, μήλα, κεράσια, νεκταρίνια, ροδάκινα, σε καλλωπιστικά ποώδη.
Δραστική ουσία: Imidacloprid
Το πιο διαδεδομένο στην Ελλάδα. Κυκλοφορούν 31 εμπορικές ονομασίες. Χρησιμοποιείται στις περισσότερες καλλιέργειες της χώρας, όπως ζαχαρότευτλα, βαμβάκι, πατάτες, καλαμπόκι, ηλίανθο, ελαιοκράμβη, αμπέλι, εσπεριδοειδή, αγγούρια, μελιτζάνες, πεπόνια, κολοκύθια, μαρούλια, αχλάδια, πιπεριές, τομάτα, δαμάσκηνα, μήλα, κεράσια, νεκταρίνια, ροδάκινα, σε καλλωπιστικά ποώδη.