Ελευθεροτυπία, Σάββατο 18 Μαΐου 2013
Το μίσος στο δάσκαλο
Τα πρόσωπα και τα γεγονότα είναι υπαρκτά: ο Ευάγγελος Β. υπήρξε γερός φιλόλογος επί χούντας. Υψηλή γραμματική και συντακτική κατάρτιση, μεταφραστικός έλεγχος του αρχαίου κειμένου, καμία επαφή με το νοηματικό και αισθητικό υπόστρωμα της γλώσσας. Αυτή η αποσυναρμολόγηση ήταν της μόδας τότε. Αλλο η δομική «τάξη» του κειμένου, άλλο η ιδεολογική και αισθητική ουσία του. Σκληρός, διαβασμένος και συντηρητικός, τιμωρούσε χαιρέκακα -ειδικά τις Δευτέρες- με τον τρόμο τού άγνωστου αρχαίου κειμένου.
Ο Τάκης Δ. είναι λαμπρός μαθηματικός, παλιό μέλος της ΚΝΕ, σήμερα σε κάποια μικρή αριστερή ομάδα. Εχει μεγάλο ταλέντο στη Χημεία, κάνει ενισχυτική διδασκαλία στους απόκληρους μαθητές, κουβαλάει τα κολλήματα του σταχανοβίτη και αριστερού ιεραπόστολου. Μαλώνεις εύκολα μαζί του για τον απόκρημνο αριστερισμό του, τον αγαπάς βαθιά για τη μορφωμένη ηθική του. Οι δύο καθηγητές Δευτεροβάθμιας ανήκουν σε διαφορετικές ιδεολογίες, γενιές και πνευματικά γένη. Το πιο εντυπωσιακό όμως είναι ο «άλλος» κόσμος στον οποίο κατοικούν.
Το «μάθε γράμματα» για να κάνεις την ταξική υπέρβαση και να ξεφύγεις από την αγροτική λάσπη ήταν το ηγεμονικό ιδανικό που δημιουργούσε μια υπέρτερη ισχύ στον παλαιό φιλόλογο. Ο ολοκληρωτικός, δηλαδή, χαρακτήρας του και τα συμπλέγματά του συμμαχούσαν με μια βαθύτατη πειθαρχική ώση της κοινωνίας για γράμματα και άνοδο. Η κοινωνία άντεχε ή ακόμα και ευνοούσε τον ολοκληρωτικό φιλόλογο, για την (έστω) βάναυση μαθησιακή του αποτελεσματικότητα. Οι απόφοιτοι του εξατάξιου Γυμνασίου όπου δίδασκε περνούσαν όλοι στις καλές σχολές.
Ο σημερινός μαθηματικός έχει ως κοινωνικό περικείμενο το ανάποδο. «Μη μαθαίνεις γράμματα γιατί στοιχίζει πολύ περισσότερο απ' όσο μπορούν να αποδώσουν». Η σύγχρονη, δηλαδή, μορφή ιεραρχήσεων, η παραγωγική ταυτότητα και κυρίως η πολιτική τους εκφώνηση απογυμνώνουν τον εθελοντισμό του μαθηματικού, αφού γίνεται επιζήμιος παράγων και σωρεύει γνωστικά φορτία σε μια πραγματικότητα που δεν τα επιθυμεί.
Η λιντσαριστική συμπεριφορά προς τους καθηγητές Δευτεροβάθμιας, πέρα από τις επιδέξιες και αδίστακτες επικοινωνιακές ντρίμπλες της κυβέρνησης, πέρα από ενδεχόμενες συνδικαλιστικές αδεξιότητες των ίδιων, έχει και αυτή τη διάσταση: μια ολική αποκαθήλωση του μορφωτικού ιδανικού στην οποία συνομολογεί η κοινωνία.
Προσοχή: όχι του μαθησιακού οίστρου και της συσσώρευσης βεβαιωμένων προσόντων, αλλά της μόρφωσης ως ηδονής και χαράς, της μόρφωσης ως κριτικής δυνατότητας, της μόρφωσης ως αυτονόητης προϋπόθεσης καλής (όχι πλούσιας κατ' ανάγκην) ζωής.
Ετσι, όταν ακούς τον άθλιο τύπο με το γκρίζο περουκίνι να βρίζει στο σουπερμάρκετ τούς «κοπρίτες που νομίζουν ότι μπορούν να εκβιάσουν την κυβέρνησή μας», δεν βλέπεις στα σίελα να καταστρέφεται μόνο ο εθελοντής μαθηματικός, το ταλέντο και η ηθική του, αλλά να ξεσκίζονται τα γνωστικά καλά ακόμα και του γεροχτισμένου παλαιού φιλολόγου, η αποφασιστική αυστηρότητα της ίδιας της μελέτης. Βλέπεις μια ολόκληρη κοινωνία που αναστρέφει τα ιδανικά της προς το βόθρο. Βλέπεις την οραματική άνοδο που κράτησε την κοινωνία σε μια τραυματισμένη συνοχή τόσες δεκαετίες, να σκύβει προς το σιφόνι του λερωμένου νιπτήρα. Βλέπεις την πνευματική δικαίωση του Παττακού ή των lifestyle απογόνων του, που αποεννοούν το κείμενο βασανίζοντας το αίσθημα, βλέπεις τον ανθρωπιστικό στοχασμό πάνω από το κείμενο, πάνω από τα μαθηματικά και πάνω από τους φορείς τους, να πλέει νεκρός στο ποτάμι, κούτσουρο μαύρο και σκληρό.
Οι καθηγητές της Δευτεροβάθμιας, με τις αντιφάσεις τους και το αγαθό που φέρουν, τυλίγονται στον κοινωνικό αυτοματισμό που σιγά σιγά τρώει τα παιδιά, τα εγγόνια, τους ενήλικους, τους διωγμένους, την ενθύμηση, τη γνώση. Χταπόδι που πεινώντας τρώει τα πλοκάμια του.
Οπως τις προηγούμενες δεκαετίες, κοινωνικά, συγκροτήθηκε η ευμαρής φτώχεια, έτσι τώρα εγκαθίσταται η πεινασμένη φτώχεια και ο ανήκεστος σκοταδισμός. Περίεργη αυτή η εθνική στρατηγική (!) αφανισμού των Οργανικών Διανοούμενων. Είναι μια επιλογή εξοικονόμησης πόρων ή μια υψηλή πολιτική σύλληψη αφανισμού των πνευματικών πόρων; Πάντως, μια κοινωνία και μια ηγεσία που μεταχειρίζεται το μαστίγιο, έχει ήδη καταπιεί αμάσητο το καρότο.
*Ζωγράφος, αν. καθηγητής ΕΜΠ
dsevastakis@arch.ntua.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου