Τo σχολείο της Αντίστασης
mouseio_viniani.jpg
Οι προτομές των 10 μελών της «Κυβέρνησης του Βουνού» και η μαρμάρινη επιγραφή είναι οι μόνοι μάρτυρες για το μουσείο της Αντίστασης
Το εξαιρετικό ορεινό τοπίο της Ευρυτανίας λειτούργησε για δεκαετίες ως... καμουφλάζ για τη Βίνιανη, έναν από τους πιο σημαντικούς τόπους της Εθνικής Αντίστασης. Για τους επισκέπτες που ακολουθούν τη διαδρομή προς τη Φραγκίστα, στις πανέμορφες πλαγιές του Τυμφρηστού, δεν υπάρχει ούτε καν πληροφοριακή πινακίδα και η μόνη τους επιλογή είναι να συνεχίσουν στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί προς τη Νέα Βίνιανη...
Οι υποψιασμένοι οδηγοί όμως, λίγο μετά το τοξωτό γεφύρι στον Μέγδοβα, ακολουθούν τον χωματόδρομο και έπειτα από ένα δύσκολο χιλιόμετρο βρίσκονται μπροστά σε εικόνες από την Ελλάδα της δεκαετίας του 1940. Λες και έγινε κάτι «μαγικό» και σταμάτησε το ρολόι του χρόνου. Τα πέτρινα σπίτια παραμένουν όρθια αλλά τα πιο πολλά είναι ταλαιπωρημένα από τον χρόνο. Τα πανέμορφα λιθόστρωτα πέτρινα μονοπάτια έχουν χορταριάσει.
Στην πραγματικότητα το 1966 το χωριό χτυπήθηκε από σεισμό. Δύο χρόνια αργότερα και ενώ η χούντα είχε εδραιωθεί στη διακυβέρνηση της χώρας, κάποιοι εγκέφαλοί της ανακάλυψαν «πιθανούς κινδύνους κατολισθήσεων». Επεισαν τους λιγοστούς κατοίκους, που είχαν απομείνει μετά τις διώξεις του Εμφυλίου και με τη συστηματική εγκατάλειψη των μετέπειτα συντηρητικών κυβερνήσεων, να εγκαταλείψουν το ιστορικό χωριό τους και να στήσουν τα νέα τους νοικοκυριά 5 χλμ. μακριά, στην τοποθεσία «Λιβάδι», όπου δημιούργησαν τη Νέα Βίνιανη, ένα χωριό με περίπου 100 κατοίκους. Είχαν πολλούς λόγους να σβήσουν την ιστορική μνήμη...
Η πανέμορφη Βίνιανη ιδρύθηκε το 1912, όπως πιστοποιεί η «Εφημερίδα της Κυβερνήσεως» (ΦΕΚ 216/31-8-1912) και βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 700 μέτρων. Δεσπόζει ώς σήμερα το εκκλησάκι του λόφου του Αϊ-Γιώργη, όπου είχαν βρεθεί λείψανα αρχαίου φρουρίου. Κοντά στο νεκροταφείο είχαν εντοπιστεί θραύσματα από αρχαία αντικείμενα, σημάδι ότι η περιοχή είχε κατοικηθεί από τους ιστορικούς χρόνους. Η ονομασία της προέρχεται από το vinum, τη λατινική λέξη για το κρασί, που αποδίδεται στους πολλούς και καλούς αμπελώνες της περιοχής.
Ως την Κατοχή ήταν ένα δυναμικό χωριό, όπως μαρτυρούν και τα διώροφα εγκαταλελειμμένα αρχοντικά, που είχαν κατασκευαστεί από άψογα ορθογωνισμένη τοπική πέτρα και είχαν μοναδικό στολίδι τους τα μικρά μπαλκόνια. Πέτρινο ήταν και το δημοτικό σχολείο, το οποίο είχε χτιστεί στο πλαίσιο του προγράμματος σχολικής στέγης που είχε υλοποιήσει το υπουργείο Παιδείας στη δεκαετία του 1930.
Το δημοκρατικό φρόνημα των κατοίκων του και η γεωγραφική του θέση ήταν οι βασικοί λόγοι που οδήγησαν την ηγεσία του ΕΑΜ να επιλέξει τη Βίνιανη ως έδρα της «Κυβέρνησης του Βουνού». Η Πολιτική Επιτροπή Εθνικής Απελευθέρωσης (ΠΕΕΑ), όπως ήταν το επίσημο όνομά της, συγκροτήθηκε από εκπροσώπους των σημαντικότερων πολιτικών σχηματισμών που είχαν αντιταχθεί στη γερμανική Κατοχή. Εκείνη την εποχή η Ελλάδα διέθετε τρεις κυβερνήσεις: του Βουνού με προσωρινό πρόεδρο τον στρατηγό Ευριπίδη Μπακιρτζή, των δωσίλογων υπό τον Ι. Ράλλη και την εξόριστη στο Κάιρο υπό τον Εμμ. Τσουδερό.
Η «Κυβέρνηση του Βουνού» εγκαταστάθηκε στο δημοτικό σχολείο της Βίνιανης στις 10 Μαρτίου 1944 και εγκαινίασε μια μοναδική περίοδο διακυβέρνησης που δυστυχώς έμελλε να είναι βραχύβια. Πρόλαβε όμως να κατακτήσει τις ψυχές των πολιτών, όπως αποδεικνύει η μεγάλη συμμετοχή στις εκλογές που έγιναν στις 20 Απριλίου, στις οποίες για πρώτη φορά δόθηκε δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες και τους νέους άνω των 18 ετών. Πάνω από 1,8 εκατ. πολίτες προσήλθαν στις κάλπες για την ανάδειξη των 184 μελών του Εθνικού Συμβουλίου, της Βουλής της Αντίστασης, που συνεδρίασε στα τέλη Μαΐου στις γειτονικές Κορυσχάδες. Στη συνεδρίαση κλήθηκαν και οι εκπρόσωποι της Βουλής του 1936 από τους οποίους 22 έδωσαν το «παρών».
Η εκλεγμένη κυβέρνηση ορκίστηκε στις 10 Απριλίου να αγωνιστεί «με αυτοθυσία για την απελευθέρωση της χώρας από τον ζυγό των κατακτητών», να υπερασπίζεται «παντού και πάντα τις λαϊκές ελευθερίες» και να είναι «παραστάτης και οδηγός του λαού στον αγώνα για τη λευτεριά του και τα κυριαρχικά του δικαιώματα». Και δεν ήταν κενές υποσχέσεις. Εδωσε απόλυτη προτεραιότητα στην παιδεία και δεν είναι τυχαίο ότι ο Αλέξανδρος Σβώλος, σοσιαλδημοκράτης συνταγματολόγος που ορκίστηκε πρωθυπουργός ανέλαβε και το χαρτοφυλάκιο της Παιδείας.
Τρεις μήνες μετά την ανάληψη των καθηκόντων της η κυβέρνηση προχώρησε στην ίδρυση δύο Παιδαγωγικών Φροντιστηρίων για τελειόφοιτους γυμνασίου που επιθυμούσαν να διοριστούν δάσκαλοι, τύπωσε βιβλία και οργάνωσε εκπαιδευτικό συνέδριο. Για πρώτη φορά θεσμοθέτησε τον Κώδικα της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, προσδιόρισε το ελάχιστο εισόδημα διαβίωσης και αναγνώρισε την ίση αμοιβή για ίση δουλειά σε άνδρες και γυναίκες. Οργάνωσε την Πολιτοφυλακή και τη δικαιοσύνη σε νέες βάσεις, θέσπισε τον πρώτο Κώδικα Τοπικής Αυτοδιοίκησης, έθεσε σε λειτουργία μηχανισμούς υποστήριξης για τις οικογένειες των θυμάτων και τους απόρους.
Στο δίπατο σπίτι, κοντά στο στρατηγείο του ΕΛΑΣ, συναντήθηκε στις 14 Νοεμβρίου ο Αρης Βελουχιώτης με τον Ναπολέοντα Ζέρβα και τους Αγγλους, για να καταστρώσουν τα κοινά σχέδια για την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, όπως καταγράφει ο Δ. Δημητρίου-Νικηφόρος στο βιβλίο του «Τα φοβερά ντοκουμέντα». Ηταν η δυναμικότερη αντίδραση κατά των Γερμανών και η κοινή δράση των δύο μεγαλύτερων αντάρτικων οργανώσεων οδήγησε το 1982 στην ανακήρυξη της 22ας Νοεμβρίου ως Ημέρα της Εθνικής Αντίστασης. Χρειάστηκαν πολλά διαβήματα των αντιστασιακών οργανώσεων για να αξιοποιηθεί το εγκαταλελειμμένο από το 1968 σχολείο σε μουσείο.
1. Τα εκθέματα
Το μουσείο της Εθνικής Αντίστασης διαθέτει σπάνιες φωτογραφίες από τη ζωή στο χωριό όταν ήταν έδρα της «Κυβέρνησης του Βουνού». Υπάρχουν τα χαρτονομίσματα και τα γραμματόσημα που τυπώνονταν στο τυπογραφείο του ΕΛΑΣ. Ξεχωριστή θέση έχει ένας γερμανικός χάρτης στον οποίο αποτυπώνονται οι περιοχές που είχαν απελευθερωθεί πριν από την παράδοση του Γ΄ Ράιχ.
2. Οι προτομές
Μπροστά στο σχολείο έχουν τοποθετηθεί οι προτομές των δέκα μελών της «Κυβέρνησης του Βουνού». Σε άλλο σημείο στο προαύλιο βρίσκεται το λιτό μνημείο με τους στίχους του Οδυσσέα Ελύτη από το «Αξιον εστί» (Τα Πάθη Ε΄).
«Τα θεμέλιά μου στα βουνά
και τα βουνά σηκώνουν οι λαοί στους ώμους τους
και πάνω τους η μνήμη καίει
άκαυτη βάτος».
3. Προς πώληση
Οι κατολισθήσεις που είχε προβλέψει η χούντα δεν έγιναν και τα τελευταία χρόνια κάποιοι έχουν αρχίσει να αγοράζουν μισοτιμής παλιά σπίτια με σκοπό να μετατρέψουν τη Βίνιανη σε τουριστικό χωριό.
http://www.efsyn.gr/arthro/sholeio-tis-antistasis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου