Το σουβλάκι του Αγαμέμνονα

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 13 Ιανουαρίου 2014

Το σουβλάκι του Αγαμέμνονα

Της ΝΙΝΕΤΤΑΣ ΚΟΝΤΡΑΡΟΥ-ΡΑΣΣΙΑ

Σουβλάκι έτρωγε ο Αγαμέμνων και η Κλυταιμνήστρα μαζί με την άρχουσα τάξη του Μυκηναϊκού πολιτισμού (1600-1100 π.Χ.) και ως εκ τούτου αποτελεί εθνικό φαγητό των Ελλήνων εδώ και τουλάχιστον 3.500 χρόνια.

Η νέα αυτή αποκάλυψη, που μας έρχεται από τη δρα Τζούλι Χρούμπι του Πανεπιστημίου του Ντάρτμουθ, πρέπει να προστεθεί σε μια παλαιότερη έρευνα της ομάδας του καθηγητή Χρήστου Ντούμα στο Ακρωτήρι της Θήρας, σύμφωνα με την οποία οι κάτοικοι του προϊστορικού αυτού οικισμού έψηναν κρέας, κάτι σαν το δικό μας σουβλάκι, πολύ πριν από τους Μυκηναίους.

Η κ. Χρούμπι μελέτησε μαγειρικά σκεύη που έχουν βρεθεί σε διάφορες ανασκαφές των κέντρων του Μυκηναϊκού πολιτισμού σε όλη την Ελλάδα και διαπίστωσε πως χρησιμοποιούσαν πήλινες φορητές ψησταριές για να ψήνουν σουβλάκια, όπως και τηγάνια αντικολλητικής τεχνολογίας για το ψωμί τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας που παρουσίασε προ ημερών στην ετήσια συνάντηση του Αμερικανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, το σκεύος που προσιδιάζει με φορητή ψησταριά είναι στην πραγματικότητα ένας πήλινος ορθογώνιος δίσκος, τον οποίο οι Αμερικανοί ερευνητές ονομάζουν «δίσκο για σουβλάκια».

Πειράματα

Τους απασχολούσε όμως αν το σκεύος τοποθετούνταν πάνω στη φωτιά, οπότε το λίπος από το κρέας θα έσταζε μέσα στο δίσκο, ή αν λειτουργούσε ως υποδοχέας για τα κάρβουνα. Στα πειράματα που έγιναν απεδείχθη ότι οι πήλινοι δίσκοι είχαν υπερβολικά μεγάλο πάχος για να επιτρέπουν τη μεταφορά θερμότητας και τα χοιρινά σουβλάκια τελικά έμεναν άψητα, ενώ αν τοποθετούνταν αναμμένα κάρβουνα μέσα στο δίσκο τα αποτελέσματα ήταν καλύτερα.

Γι' αυτό, η δρ Χρούμπι ανέφερε χαρακτηριστικά: «Θα φανταζόμασταν αυτά τα αγγεία ως φορητά μπάρμπεκιου να χρησιμοποιούνται στα μυκηναϊκά πικνίκ».

Οσο για το άλλο σκεύος που μπήκε στο μικροσκόπιο της αμερικανικής έρευνας, είναι ένα στρογγυλό πήλινο ταψί, το οποίο πιθανότατα χρησιμοποιούσαν οι Μυκηναίοι για την παρασκευή ψωμιού. Το αρχαίο ταψί είχε μια επιφάνεια επίπεδη και άλλη μία διάστικτη με τρύπες. Στη διάστικτη πλευρά ψηνόταν το ψωμί, γιατί σε αυτή κυκλοφορούσε καλύτερα το λάδι και δεν κολλούσε η ζύμη.

Επαγγελματίες μάγειρες

Τα υλικά και τα καρυκεύματα που χρησιμοποιούσαν τόσο στα ψητά κρέατα όσο και στο ψωμί εκείνη την εποχή είναι αντικείμενο άλλης μελέτης. Πάντως, εκείνοι που είχαν πρόσβαση σε σκεύη της προηγμένης αυτής τεχνολογίας ασφαλώς θα προέρχονταν από την άρχουσα τάξη, «αν και αμφιβάλλω η ελίτ της εποχής να ασχολούνταν με τη μαγειρική» λέει η κ. Χρούμπι, η οποία επισημαίνει πως «στο αρχείο της Γραμμικής Β' υπάρχουν αναφορές για επαγγελματίες μάγειρες».

Πρέπει ωστόσο να πούμε ότι στο Ακρωτήρι της Θήρας έχει διαπιστωθεί πως κάθε σπίτι είχε μια τετράπλευρη, χαμηλή, λιθόκτιστη εξέδρα που αποτελούσε την εστία του.

Εκεί επάνω ακουμπούσε η πήλινη τριποδική χύτρα μέσα στην οποία έβραζαν τα τρόφιμα. Στην ίδια εστία ψηνόταν και το κρέας που ήταν περασμένο σε οβελούς (σουβλάκι). Εχουν βρεθεί τα ειδικά στηρίγματα που χρησίμευαν για το ψήσιμο των κρεάτων, οι λεγόμενοι κρατευτές.