Το παιχνίδι στη φύση και η ανάπτυξη των παιδιών

12:23 | 15 Σεπ. 2015

Τελευταία ανανέωση 12:23 | 15 Σεπ. 2015

  

Όσο επιταχύνονται οι ρυθμοί της ζωής μας, όσο εξελίσσεται η τεχνολογία, όσο η πρόσβαση σε χώρους πράσινου περιορίζεται, τόσο απομακρυνόμαστε από τη φύση. Στ’ αλήθεια, όμως, οι ώρες του ελεύθερου παιχνιδιού και εξερεύνησης στη φύση είναι πολύ σημαντικές για την ανάπτυξη των παιδιών, ιδιαίτερα σήμερα. Του Μάρκου Ζάγκα-Τσακίρη, περιβαλλοντολόγου/παιδαγωγού και της Γιούλας Μπλέσιου, υπεύθυνης παιδαγωγικού σχεδιασμού στο Παιχνιδαγωγείο.

Έτσι, η ευκαιρία που μπορούμε να δώσουμε στα παιδιά να πετάξουν πέτρες σε μια λίμνη, να σκαρφαλώσουν στα κλαδιά ενός πλατανιού, να γεμίσουν λάσπες τα χέρια τους, αποκτά ιδιαίτερη σημασία. Παρακάτω παρουσιάζουμε τους συσχετισμούς του παιχνιδιού στη φύση με τέσσερις άξονες ανάπτυξης των παιδιών: τη σωματική υγεία, τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη και την ανάπτυξη της φαντασίας σε σχέση με τη λογική σκέψη.

Φύση και υγεία: Επιστήμονες που κατέγραψαν τη σωματική δραστηριότητα 250 παιδιών 2-5 χρόνων κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το παιχνίδι σε εξωτερικούς χώρους συνδέεται σημαντικά με την ανάπτυξη του παιδιού [1]. Ένα παιδί παίζοντας στη φύση ασκείται, εφευρίσκει τους «κανόνες» κίνησης και ισορροπίας και αναπτύσσει τις κινητικές του δεξιότητες [2]. Συγκεκριμένα, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε δύο παιδικούς σταθμούς της Σουηδίας, βρέθηκε ότι τα παιδιά που έπαιζαν σε χώρους με άγρια βλάστηση, ανώμαλο έδαφος και άλλα φυσικά στοιχεία, είχαν καλύτερες επιδόσεις σε κινητικές λειτουργίες όπως ισορροπία, ευκινησία, καθώς και στη δύναμη χεριών και κορμού [3].

παιδί, φύσηΚοιτώντας την ψυχική διάσταση του παιχνιδιού στη φύση, όλοι αναγνωρίζουμε ότι μια βόλτα στο δάσος, λίγα λεπτά κενού χρόνου χαζεύοντας τη θάλασσα ή λίγη κηπουρική προσφέρουν ευεξία και απόλαυση σε μικρούς και μεγάλους. Μια συγκριτική μελέτη 25 ερευνών που συνδέουν την έκθεση στο φυσικό περιβάλλον με την ψυχική υγεία, καταδεικνύει ότι η δραστηριότητα στη φύση προκαλεί αισθήματα ηρεμίας, μειώνει το άγχος και το θυμό και τονώνει την ενέργεια [4].

Συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη: Σε ότι αφορά στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη, γνωρίζουμε ότι στους κλειστούς χώρους απαιτείται συνήθως στα παιδιά να κάθονται και να κάνουν ησυχία. Στη φύση όμως έχoυν την ελευθερία να εκφράσουν τον εαυτό τους, καθώς μπορούν να παίξουν χωρίς επιβεβλημένους περιορισμούς, αλλά με αυτοέλεγχο. Στο μη-δομημένο φυσικό περιβάλλον τα παιδιά καλούνται να εκτιμήσουν τους κινδύνους, να πάρουν ρίσκα, και να δοκιμάσουν τις δυνατότητές τους [5]: από πόσο ψηλά μπορώ να βουτήξω, πόσο μπορώ να απομακρυνθώ από τους μεγάλους χωρίς να φοβάμαι, τολμάω να ακουμπήσω την ακρίδα; Τα παιδιά έτσι αναπτύσσουν αυτοπεποίθηση, αυτονομία αλλά και δεξιότητες για σωστή διαχείριση του ρίσκου. Όταν δε η δραστηριότητα αυτή στη φύση γίνεται με παρέα, τότε είναι σημαντική για την ανάπτυξη κοινωνικών δεξιοτήτων, αφού τα παιδιά καλούνται να συναποφασίσουν με τους φίλους τους περιορισμούς και κανόνες για την κάθε εξερεύνηση.

Φαντασία και λογική σκέψη: Η φαντασία και η δημιουργικότητα που οδηγούν στην ανάπτυξη της λογικής σκέψης είναι ένας ακόμα σημαντικός άξονας. Από πολύ μικρά, τα παιδιά είναι σε θέση να ανακαλύπτουν μόνα τους τα μυστικά της φύσης μέσα στο ελεύθερο παιχνίδι. Δημιουργούν κόσμους που βασίζονται σε φυσικά φαινόμενα και πραγματικές επιστημονικές παραδοχές, αλλά τα ντύνουν με τη φαντασίας τους. Στο παιχνίδι στη φύση μπορούν να δημιουργήσουν δικές τους θεωρίες, να τις στηρίξουν και να τις καταρρίψουν το επόμενο λεπτό με καινούριες, γεμάτες πηγαία δημιουργικότητα!

Τα φύλλα όταν πέφτουν αλλάζουν χρώμα! Δύο πέτρες, όταν τις χτυπήσεις, κάνουν μουσική. Ένα ξυλάκι επιπλέει στο νερό, ενώ το βότσαλο βουλιάζει! Παίζοντας στη φύση, τα παιδιά είναι ελεύθερα να μεταφράσουν το χώρο σε ό,τι τους αρέσει [6] [7]. Έτσι το δάσος γεμίζει νεράιδες, το πάρκο γίνεται γήπεδο ποδοσφαίρου, ο θάμνος γίνεται κρησφύγετο πειρατών και ένας πεσμένος κορμός μεταμορφώνεται σε διαστημόπλοιο. Μέσα σε αυτούς τους φανταστικούς τόπους κάθε παιδί έχει την ευκαιρία να δυναμώσει σωματικά και ψυχικά, να δοκιμάσει με ασφάλεια τις δυνατότητές του, να ψάξει, να συνδυάσει και να συμπεράνει. Εμείς μαζί του έχουμε τη δυνατότητα να ακούσουμε το παιχνίδι του, να συντονιστούμε και έτσι να γίνουμε ουσιαστικό κομμάτι της εμπειρίας του, δίνοντας τις αφορμές για μια ακόμα μεγαλύτερη εξερεύνηση.

Υποσημειώσεις:

[1] Burdette, HL. Whitaker, RC. Daniels, SR. (2004). Parental report of outdoor playtime as a measure of physical activity in preschool-aged children. Archives of  Pediatric and Adolescent Medicine, 158, 353-357.
[2] Fjortoft, I. (2004). Landscape as playscape: The effects of natural environments on children’s play and motor development. Children, Youth and Environments, 14(2), 21–44.
[3] Grahn, P., Mertensson, F., Lindblad, B., Nilsson, P., & Ekman, A. (1997). Ute pa Dagis, Stad and Land 145.
[4] Bowler et al. (2010). A systematic review of evidence for the added benefits to health of exposure to natural environments. BMC Public Health, 10, 456.
[5] Stephenson, A.. (2003). Physical risk-taking: dangerous or endangered?. Early Years, 23(1), 35–43.
[6] Pound L., (2009). How children learn 3, Contemporary thinking and theorists: learning outdoors. Practical Preschool Books
[7] Rivkin, M. S. (2006). Childrens Outdoor Play: An Endangered Activity in Fromberg D. P. and Bergen D. Play From Birth to Twelve, Routledge

Πηγή: naturanrg.gr