Έντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 6 Απριλίου 2014
Η εργασία στα φέουδα της Ευρώπης
Στα μεσαιωνικά φέουδα οι αγρότες-εργάτες διατηρούσαν σχέση απόλυτης εξάρτησης από το γαιοκτήμονα. Το σύστημα λειτουργούσε επί τη βάσει αύξησης του πλούτου και κατ' επέκτασιν και της ισχύος του φεουδάρχη. Οι κολίγοι δεν ήταν παρά τα χρησιμοποιούμενα εργαλεία για την επίτευξη του σκοπού.
Σημαντικοί ως τέτοια αλλά και αναλώσιμοι. Και φυσικά, τα εργασιακά δικαιώματα ήταν ανύπαρκτα και αδιανόητα. Τα φέουδα, ως γνωστόν, άρχισαν να εξασθενούν με τη σταδιακή άνοδο μιας μεσαίας τάξης, απαρτιζόμενης από εμπόρους, τεχνίτες κ.ά. Νέα και κερδοφόρα επαγγέλματα ξεπήδησαν, μετακύλησαν το χρήμα σε καινούργιες τσέπες, μετασχημάτισαν την οικονομία και άνοιξαν το δρόμο για αλλαγές.
Σύντομα, οι κεφαλαιούχοι αυτοί διεκδίκησαν μερίδιο εξουσίας (η Γαλλική Επανάσταση αποτελεί το πιο τρανταχτό παράδειγμα) και το κέρδισαν. Δόμησαν την οικονομία πάνω στις αρχές του φιλελευθερισμού, μετατόπισαν το κέντρο βάρους της από την ύπαιθρο στο άστυ, επένδυσαν στην εξέλιξη, βελτίωσαν τα μέσα παραγωγής και έβαλαν τις βάσεις για τη Βιομηχανική Επανάσταση. Δεν ασχολήθηκαν καθόλου, ωστόσο, με ζητήματα που άπτονταν της εργασίας. Ετσι, πολύ γρήγορα προέκυψε ένας εργατικός πληθυσμός, οι συνθήκες διαβίωσης του οποίου δεν διέφεραν ιδιαίτερα από αυτές των καλλιεργητών στα κτήματα των παλαιών φεουδαρχών.
Κατά τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα έκαναν την εμφάνισή τους εργατικά σωματεία, διεκδικώντας ανθρωπινότερο εργασιακό περιβάλλον, καλύτερες αμοιβές. Αντιμετωπίστηκαν εχθρικά από τους εργοδότες, κατασταλτικά από τις κυβερνήσεις. Παρά τα μέτρα που πάρθηκαν, η συσπείρωση και οργάνωση των εργατών δεν στάθηκε δυνατό να εμποδιστεί, καθ' όσον συνέχιζαν να υφίστανται τα αίτια που τη δημιουργούσαν. Ακολούθησαν χρόνια ζυμώσεων έως ότου προβάλουν οι σοσιαλιστικές ιδέες. Οι ανάγκες απέκτησαν ιδεολογικό περίβλημα και έκαναν δυναμική είσοδο στα πολιτικά πράγματα της Ευρώπης με την εξέγερση που σημειώθηκε στο Παρίσι το 1871.
Στα χρόνια του Μεσοπολέμου (1920-30) τα θέματα της εργασίας επανήλθαν πιο επιτακτικά. Σε τούτο συνετέλεσαν η οικονομική κρίση, η αυξανόμενη ανεργία αλλά και το εργασιακό μοντέλο-αντιπρόταση της Σοβιετικής Ενωσης, που έθελγε και αποτελούσε πια σημείο αναφοράς για πολλούς στη δυτική πλευρά της Ευρώπης. Προς αποφυγήν εξάπλωσής του σε ολόκληρη τη γηραιά ήπειρο, συγκροτήθηκε άρον άρον ο εθνικοσοσιαλισμός. Στη Γερμανία ο Χίτλερ, ο Φράνκο στην Ισπανία, ο Μουσολίνι στην Ιταλία, ο Σαλαζάρ στην Πορτογαλία, στην Ελλάδα το μεταξικό καθεστώς. Η εργασία εγκλωβίστηκε στα πλοκάμια του μιλιταρισμού, του λαϊκισμού, του εθνικισμού. Πίσω από την προσχηματική προσπάθεια καταπολέμησης της ανεργίας, κρύφτηκε η απροθυμία για διευθέτηση ζητημάτων που σχετίζονταν με τα ωράρια, τα μεροκάματα, την ασφάλιση κ.λπ. Το καθεστώς πλήρους εκμετάλλευσης της εργασίας διατηρήθηκε στο ακέραιο. Η αναφορά στη δράση της Υπηρεσίας Εργασίας του Γ' Ράιχ και στο πώς αυτή τροφοδοτούσε με δωρεάν εργατικό δυναμικό εταιρείες και εργοτάξια, συντηρώντας μικρά φέουδα επιχειρηματιών που με τη σειρά τους στήριζαν το ναζισμό, αρκεί για να επιβεβαιώσει τον ισχυρισμό.
Το καζάνι βράζει ακόμα...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου