Εικονική εκπαίδευση και «ουάου» σχέσεις

Έντυπη Έκδοση Ελευθεροτυπία, Δευτέρα 19 Μαΐου 2014

Εικονική εκπαίδευση και «ουάου» σχέσεις

Του ΙΩΑΝΝΗ Ν. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ*

Σίγουρα δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί, ή εντοπισθεί, αν όντως υπάρχει, μια μελέτη οικονομικής αποδοτικότητας μιας νέας, εντελώς «προοδευτικής» εκπαιδευτικής πολιτικής και πρακτικής, που στο επίκεντρό της θα είχε μία εκπαίδευση που θα στηριζόταν αποκλειστικά και μόνο στις νέες τεχνολογίες της πληροφορίας και της επικοινωνίας. Και τονίζω εδώ, για να μην υπάρχουν παρεξηγήσεις, το «αποκλειστικά και μόνο». Αν ήδη υπήρχε μια τέτοια μελέτη, είμαι σίγουρος ότι οι υπέρμαχοι της ελεύθερης ζούγκλας της αγοράς θα την είχαν ήδη κατάλληλα αξιοποιήσει.

Φανταστείτε λοιπόν μία εκπαίδευση, σε όλες της τις βαθμίδες, που θα παρέχεται αποκλειστικά και μόνο μέσω του Διαδικτύου. Οι μαθητές και οι μαθήτριες, οι φοιτητές και οι φοιτήτριες θα κάνουν κάθε χρόνο τις εγγραφές τους ηλεκτρονικά -γίνεται ήδη σε ολόκληρη την Τριτοβάθμια Εκπαίδευση-, όλα τα μαθήματα θα παρέχονται ηλεκτρονικά και ηλεκτρονικά θα γίνονται και οι εξετάσεις. Αυτά όλα, άλλωστε, συμβαίνουν ήδη, μερικώς ή και ολικώς, με εκπαιδευτικά προγράμματα αρκετών Πανεπιστημίων στον κόσμο που λειτουργούν παράλληλα, προς στιγμήν τουλάχιστον ακόμη, με τα συμβατικά.

Αυτό αποτελεί σίγουρα, για πολλούς ανθρώπους, τον «παράδεισο» της οικονομικής αποδοτικότητας, αφού οι νεοφιλελεύθεροι φωστήρες θα αποδείξουν με αδιάψευστους αριθμούς τα σπουδαία οικονομικά οφέλη που θα προκύψουν, τόσο για τη δημόσια εκπαίδευση όσο και για την ιδιωτική, από την εξοικονόμηση των τεράστιων κατασκευαστικών και λειτουργικών εξόδων για τις απαραίτητες κτηριακές εγκαταστάσεις, που μέχρι σήμερα είναι απαραίτητες για την εκπαιδευτική διαδικασία. Αλλά και τις μετακινήσεις του εκπαιδευτικού και του μαθητικού και φοιτητικού κόσμου πού τις πάτε; Να κι εδώ, η εξοικονόμηση χρημάτων αλλά και ενεργειακών πόρων. It's the economy, stupid, όπως το θέλει η σύγχρονη αγγλοαμερικανικής έμπνευσης ιδεολογία, με όλα της τα παρεπόμενα, και όχι μόνο τα εκπαιδευτικά. Αφερίμ!

Θα ρωτήσετε βέβαια, πολύ εύλογα, τι θα απογίνει, στην περίπτωση αυτή, η εκπαιδευτική ποιότητα. Μα ποιος νοιάζεται γι' αυτή, στην παγκοσμιοποιημένη νεοφιλελεύθερη ζούγκλα της ελεύθερης αγοράς; Εχετε μήπως την ψευδαίσθηση ότι αυτό που παρέχεται και στα καλύτερα ακόμη εκπαιδευτικά ιδρύματα της υφηλίου έχει τίποτε να κάνει με ουσιαστική Παιδεία, πέρα από εξειδικευμένη γνώση, και κάποια επιχρίσματα ανθρωπιστικής δήθεν παιδείας, που παρέχεται επιφανειακά, και μόνο για παραδοσιακούς, ιστορικούς λόγους και για άλλοθι; Στα περισσότερα, για παράδειγμα, αμερικανικά σχολεία και κολέγια, πολύ πιο σημαντικό είναι να παίζεις καλό μπάσκετ, να συμμετέχεις σε όσο πιο πολλές φοιτητικές ενώσεις μπορείς, να επιδιώκεις και να καλλιεργείς «ουάου» σχέσεις, να βάζεις περίτεχνες τρικλοποδιές για να γίνεις μαζορέτα, να αναδειχθείς η βασίλισσα της βραδιάς στο χορό αποφοίτησης, να κερδίσεις στα καλλιστεία καλύτερης γάμπας (ανδρικής ή γυναικείας), ή, για πιο προχωρημένα σχολεία, ίσως και καλύτερου στήθους, και να αναδεικνύεις ηγετικές ικανότητες και έντονο πνεύμα ανθρωποφάγου ανταγωνισμού.

Γιατί λοιπόν να μην κάθονται οι σπουδαστές στο σπίτι τους μπροστά στον υπολογιστή τους, με ανοιχτά τα πόδια πάνω στο τραπέζι, μασουλώντας και φτύνοντας ένα μήλο (το φρούτο της γνώσης), και έχοντας ανά πάσα στιγμή τη δυνατότητα να ακυρώσουν την όποια εκπαιδευτική διαδικασία, ξεκινώντας μια άλλη, πολύ πιο ευχάριστη ίσως δραστηριότητα; Και τι χρειάζεται άραγε η ζωντανή επικοινωνία σπουδαστών και δασκάλων; Τόσα δισεκατομμύρια, σου λένε μέσα στην επικίνδυνη, θετικιστική τους ευφορία, θα εξοικονομηθούν. Ελάτε τώρα εσείς να πείσετε τους ανθρώπους αυτούς, που μερικοί από δαύτους ανήκουν, όπως θέλουν να δηλώνουν, και στον αριστερό ακόμη χώρο, για τις εκπαιδευτικά επιζήμιες αυτές θέσεις τους.

Διδασκαλία και καλλιέργεια αξιών, κριτική σκέψη και ουσιαστική διανοητική αλλά και συναισθηματική ανάπτυξη του ατόμου είναι αναχρονιστικοί, συντηρητικοί εκπαιδευτικοί στόχοι, που δεν μπορούν πλέον να ανταγωνιστούν τις σύγχρονες απαιτήσεις για μια εργαλειακή εκπαίδευση, με την ανάπτυξη των ικανοτήτων και δεξιοτήτων του ατόμου, την ενίσχυση των ηγετικών του ικανοτήτων και της ανταγωνιστικής του ικανότητας, που βρίσκεται καλά κρυμμένη μέσα στη διόλου ουδέτερη, ηθικά, έννοια της αποδοτικότητας, η οποία αποτελεί ακόμη μία σύγχρονη έννοια-φετίχ, που το σύστημα απαιτεί συνέχεια να ελέγχει και να αξιολογεί. Και για όλους αυτούς τους σύγχρονους αγοραία προσανατολισμένους εκπαιδευτικούς σκοπούς, μια εικονική εκπαίδευση είναι ό,τι πιο χρήσιμο και αποδοτικό.

Οταν δάσκαλοι και μαθητικός και φοιτητικός κόσμος θα έχουν σταλεί σπίτια τους, και η όλη εκπαιδευτική διαδικασία θα γίνεται αποκλειστικά και μόνο μέσω των Η/Υ, τότε το λυκόφως θα πέσει όχι μόνο πάνω στην Παιδεία και την εκπαίδευση, αλλά και σε ολόκληρη την ανθρώπινη πορεία.

*Καθηγητής Τεχνολογικής και Φιλοσοφικής Θεώρησης της Τεχνοεπιστήμης στο ΠΤΔΕ της Παιδαγωγικής Σχολής του ΑΠΘ.