Ας βγάλουμε την ποίηση στο δρόμο
Η ποιητική παραγωγή τις τελευταίες δεκαετίες μοιάζει να περιχαρακώνεται χωρικά σε κλειστούς τοίχους, να περιορίζει το κοινό της. Έγινε μία τέχνη κλειστή, φυλακισμένη, σε παρουσιάσεις, σε ιδιωτικές βραδιές, ενίοτε και μέρος λίγων υπαίθριων φεστιβαλικών δράσεων.
Ας μη λησμονούμε ότι η ποίηση μέχρι σχετικά πρόσφατα ήταν "εξωτερικών χώρων". Απαγγέλλονταν σε υπαίθριες συναθροίσεις πολιτών, σε φεστιβαλικές εκδηλώσεις, σε γιορτές και επετείους ή θρήνους. Από την εποχή των Μυκηναίων αοιδών μέχρι τον Ύστερο νεωτερισμό, η ποίηση ήταν κοινωνική και ανοιχτή, μία τέχνη ελεύθερης έκφρασης. Ο Γιώργης Παυλόπουλος στην ανάγκη του να ανοίξει τη μαγική πόρτα της Ποίησης, αναζητά αντικλείδια στις ποιητικές συνθέσεις αιώνων ώστε να την παραβιάσουμε και να την κάνουμε κτήμα όλων, ακόμα κι εκείνων που την προσπερνούν.
Και είναι πράγματι οξύμωρο, στην εποχή του διαδικτύου και της εντεινόμενης λογοτεχνικής παραγωγής, ότι το χάσμα ανάμεσα στον αναγνώστη και τον ποιητή μεγαλώνει. Η ποίηση συρρικνώνεται σ’ ένα συστελλόμενο σύμπαν, που περιμένει μία νέα τάση, ένα νέο big bag εξωτερίκευσης και οικειοποίησης της τέχνης.
Η ποίηση έχει ανάγκη να γίνει μία τέχνη του δρόμου. Να αγκαλιάσει το γκράφιτι, τα γλυπτά των πλατειών, την άστεγη μουσική. Να κατακτήσει αδόμητους χώρους, να γίνει δρώμενο ερμηνευτικό (performance), να βρεθεί δίπλα στον άνθρωπο, όπως κάθε λαϊκή τέχνη.
Ο δρόμος, ένα πολεοδομικό σύνορο που χωρίζει τσιμεντένιους γίγαντες, αίφνης μεταμορφώνεται σε ζωντανή πολιτιστική αρτηρία στο κορμί της πόλης. Ο δρόμος γίνεται η ενδιάμεση απόσταση προς τον προορισμό (κοινό). Ο δρόμος όμως, όσο κι αν είναι ψυχρός και απρόσωπος, θορυβώδης και οικείος, είναι ταυτόχρονα ένας τόσο οικείος δημόσιος χώρος. Ένα μέρος όπου καταγράφεται ένα τεράστιο σύνολο κοινωνικών συναντήσεων που δε γίνονται επαφές και που μόνο η τέχνη μπορεί να μετεξελίξει σε συναναστροφές.
Ας μην παραβλέπουμε ότι η τέχνη του δρόμου είναι μία τέχνη βιωμένη και σε ευθεία αλληλεπίδραση με το κοινό. Είναι προσβάσιμη και άμεσα αντιτίθεται στην ελιτίστικη αντίληψη για τους καλλιτέχνες. Η φιλαυτία του δημιουργού υποκλίνεται μπροστά στην αμεσότητα με τον περαστικό ακροατή/θεατή. Άλλωστε, η τέχνη του δρόμου είναι αιφνιδιαστική μα και οικεία.
Συχνά ως ποίηση του δρόμου αντιλαμβανόμαστε τα γκράφιτι στίχων. Έτσι όμως φτωχαίνουμε/περιορίζουμε και τη λαϊκή τέχνη και την ποίηση, αφού πρόκειται για επιλεκτική τμηματική αναπαραγωγή συνθέσεων ερήμην συνήθως του δημιουργού (βέβαια την ίδια στιγμή διακρίνεται η αναγνώριση του καλλιτέχνη και στοιχειοθετεί την μορφή οικειοποίηση/συλλογικοποίηση της ατομικής τέχνης).
Είναι ανάγκη ο ποιητής να έρθει σε επαφή με το κοινό, το άγνωστο κοινό. Να αφουγκραστεί το δρόμο, όπως οι εκπρόσωποι των άλλων Τεχνών. Να τον βιώσει στην καθημερινότητά του, στην κίνηση των ανθρώπινων αγχωμένων αλυσίδων, να ακροαστεί δημιουργικά την αλλοτρίωση των ανθρώπινων κρίκων, να εμπνευστεί και να εμπνεύσει. Έτσι, η επαφή -φευγαλέα δίχως τυπικότητες ή ταμπού- αφήνει ανεξίτηλους χρωματισμούς στον ποιητικό καμβά και τη δημιουργική ψυχοσύνθεση. Γιατί τελικά η ποίησης στο δρόμο, στην πλατεία, στον πεζόδρομο απελευθερώνεται. Γίνεται νεανίας, ανανεώνει την τέχνη του λόγου.
Στις δύσκολες εποχές η Τέχνη μπορεί να ενδυναμώσει, να ισχυροποιηθεί, αρκεί να αποζητά νέες φόρμες, νέες εκφραστικές διεξόδους. Δύναται μπορεί όχι μόνο να λειτουργεί ως παρηγοριά σε εποχές αβεβαιότητας, αλλά και να αφυπνίσει. Δεν πρόκειται απλά για επαναστατικό κάλεσμα ούτε για ιαχές ανατροπής. Η Τέχνη με τη διαχείριση του συναισθήματος μπορεί να οδηγήσει στη συνειδητοποίηση.
Ειδικά τα τελευταία έτη της κοινωνικής αμηχανίας και δυσφορίας, η ποίηση μπορεί να λειτουργήσει υπερβατικά συνδέοντας το υπαρξιακό ζήτημα (αναζήτηση νέας ταυτότητας, συλλογική ευθύνη και ομηρία, ατομική εξαθλίωση) με τις κοινωνικές ανάγκες υπό το ανθρωπιστικό πρόταγμα. Άλλωστε, οι ποιητές δε ζουν στο περιθώριο της κοινωνίας. Είναι οργανικό μέλος της. Και τόσο οι νεώτερη ποιητική γενιά, όσο και οι κοινωνιοϋπαρξιακές ποιητικές συνθέσεις παλαιότερων δημιουργών δείχνουν την τάση εξόδου την ποίησης από τα χαρακώματα του ελιτισμού και της απομόνωσης.
Η ποίηση δημιουργεί συμβολισμούς, ανασυγκροτεί αισθητικά και συναισθηματικά την κοινωνία και επανατοποθετεί ντον Άνθρωπο σε νέο ρόλο. Αμφισβητεί δυνητικά το παρόν και λειτουργεί ως αντίδοτο στη ματαιότητα και την απελπισία. Η ποίηση όχι μόνο καταθέτει προτάσεις, αλλά και προβάλλει όνειρα, θέτει προτεραιότητες, υπερπηδά τα αδιέξοδα. Ανατρέπει το "φυσιολογικό" και δηλητηριάζει το "ρεαλιστικό", επαναδιαπραγματεύεται το ρόλο του ατόμου στο κοινωνικό γίγνεσθαι.
* Κατεβάστε τη νέα ποιητική συλλογή του Δήμου Χλωπτσιούδη, «κατάστιχα» από την cosmotebooks ή από το myebooks.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου