Χωρίς χρήματα, οι αλλαγές οδηγούν σε διάλυση των ΑΕΙ

Έντυπη Έκδοση Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία, Κυριακή 16 Φεβρουαρίου 2014

ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ Α.Δ. ΑΛΜΠΑΝΗΣ (πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων)

«Χωρίς χρήματα, οι αλλαγές οδηγούν σε διάλυση των ΑΕΙ»

Μας προσβάλλει ως χώρα η επιστροφή των Ελλήνων στις δεκαετίες του '50 και του '60

Συνέντευξη στον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ

«Η Παιδεία μας περνάει ίσως την πιο δύσκολη περίοδο. Επί τρία χρόνια επιχειρούνται θεσμικές αλλαγές σε όλα τα επίπεδα, χωρίς συνέπεια, συνοχή και συνέχεια με το παρελθόν.

Οι αλλαγές που επιχειρούνται με το νέο νόμο απαιτούν χρόνο και οικονομική ενίσχυση, που δυστυχώς το κράτος δεν διαθέτει. Ετσι, οι εξορθολογισμοί που έχουν εξαγγελθεί από το υπουργείο Παιδείας, χωρίς την απαραίτητη οικονομική ενίσχυση, οδηγούν σε διάλυση της Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης. Οι εξετάσεις, π.χ., στις τρεις πρώτες τάξεις του Λυκείου, αντί να μειώσουν την παραπαιδεία έχουν αυξήσει το άγχος των μαθητών και των γονέων και δημιουργούν ένα πρόσθετο οικονομικό βάρος στις οικογένειες.

»Η συνεχής επαφή των μαθητών με τα φροντιστήρια, ως αναγκαίο κακό, έχει υποβαθμίσει περισσότερο το απαξιωμένο ελληνικό Γυμνάσιο και Λύκειο. Ο εξορθολογισμός των Τμημάτων των ΑΕΙ και ΤΕΙ με το σχέδιο "Αθηνά" δεν έφερε καμία ουσιαστική αλλαγή. Αντίθετα έχουν διατηρηθεί Τμήματα και Ιδρύματα με προβληματικό ακαδημαϊκό επίπεδο, με ανεπαρκείς υποδομές και ελλείψεις σε εκπαιδευτικό επίπεδο». Μιλάμε με τον πρύτανη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Τριαντάφυλλο Α.Δ. Αλμπάνη, καθηγητή Βιομηχανικής Χημείας στο Εργαστήριο Ελέγχου Προστασίας και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος. Διδάσκει στα Ιωάννινα από την ακαδημαϊκή χρονιά 1983-1984 με μία διακοπή για 2 έτη, το 1989 και το 1990.

* Θεσσαλονικιός στην καταγωγή;

- Ναι, γεννήθηκα στην πλατεία Συντριβανίου της Θεσσαλονίκης, δίπλα στο παλιό γήπεδο του Ηρακλή, που δεν υφίσταται πλέον. Διατηρώ έντονα τα βιώματα όμως της αγροτικής ζωής στις εκβολές του Αξιού και ιδιαίτερα των ρυζοκαλλιεργειών στα Νέα Μάλγαρα και τη Χαλάστρα, όπου και τελείωσα το Γυμνάσιο.

* Πώς αποφασίσατε να επιστρέψετε στην Ελλάδα, κλείνοντας τα αυτιά σας στις Σειρήνες του εξωτερικού;

- Τα μέλη ΔΕΠ της γενιάς μου στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είχαν την τύχη να ζήσουν την πιο έντονα αναπτυξιακή περίοδο του Ιδρύματος. Η πρόοδος στην έρευνα και την ανάπτυξη του Ιδρύματος, ιδιαίτερα την περίοδο 1980-2000, έφερε το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μεταξύ των πιο καλά οργανωμένων Ιδρυμάτων της χώρας, με σημαντικές επιδόσεις στον ερευνητικό τομέα σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Οι περισσότεροι νέοι επιστήμονες την περίοδο του 1980 παραμείναμε μόνιμα στα Ιωάννινα και δεθήκαμε με την κοινωνία της πόλης και το περιβάλλον της Ηπείρου.

* Η εικόνα του Πανεπιστημίου;

- Το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων είναι το 5ο σε μέγεθος Ανώτατο Εκπαιδευτικό Ιδρυμα της χώρας, με αναλογικά πολύ καλή οργάνωση υποδομών και παροχών στους φοιτητές του. Εκείνο που χαρακτηρίζει το Ιδρυμά μας είναι οι ερευνητικές επιδόσεις, όπως καταγράφονται διεθνώς στον τομέα των Θετικών Επιστημών, στις επιστήμες της Υγείας και της Βιολογίας, στις Νέες Τεχνολογίες, καθώς και στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες. Ταυτόχρονα, το Πανεπιστήμιο έχει αναπτύξει μια ακαδημαϊκή παράδοση χάρη στον τρόπο λειτουργίας της πρώτης Σχολής, της Φιλοσοφικής, στην οποία έχουν υπηρετήσει και υπηρετούν σημαντικοί ακαδημαϊκοί δάσκαλοι. Οι επιπτώσεις τής οικονομικής ύφεσης έχουν επηρεάσει δυσμενώς κυρίως τα μεγαλύτερα Πανεπιστήμια της χώρας.

* Η κατάσταση σήμερα;

- Δυστυχώς, είμαστε υποχρεωμένοι να λειτουργούμε με το 1/3 των πόρων, με τους οποίους μας επιχορηγούσε η κυβέρνηση το 2009. Ταυτόχρονα το Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων μαζί με το Αριστοτέλειο σε λιγότερο από ένα χρόνο δέχθηκαν το πλήγμα της διαθεσιμότητας και τις απώλειες σε αξιόλογους διοικητικούς υπαλλήλους, που είναι απαραίτητοι για τα Ιδρύματα. Η προσπάθεια της διοίκησης σε αυτές τις συνθήκες είναι να διατηρήσει το επίπεδο της εκπαίδευσης, καθώς και τις παροχές φοιτητικής μέριμνας, ιδιαίτερα για τους φοιτητές των οποίων οι οικογένειες έχουν πληγεί έντονα από την οικονομική κρίση και την ανεργία.

Προτεραιότητα αποτελεί η προσπάθεια ανεύρεσης πόρων από άλλες πηγές και ιδιαίτερα από ερευνητικά προγράμματα. Η νέα προγραμματική περίοδος για την έρευνα και την καινοτομία από το 2014 μέχρι το 2020 δίνει μια ευκαιρία στα Πανεπιστήμια και τη χώρα να βελτιωθούν αρκετοί τομείς της οικονομίας, που σήμερα πλήττονται ιδιαίτερα.

* Ψευδαίσθηση η σημερινή αυτοτέλεια των Πανεπιστημίων;

- Η αυτοτέλεια των Πανεπιστημίων στη χώρα μας, παρά τη νομική κατοχύρωσή της σε όλους τους νόμους ή τα νομικά κείμενα από το 1982 και μετά, ελάχιστα λειτούργησε στην πράξη, λόγω των συνεχών παρεμβάσεων του υπουργείου Παιδείας. Το συνταγματικά κατοχυρωμένο αυτοδιοίκητο των Πανεπιστημίων ακυρώνεται από τις συνεχείς παρεμβάσεις και αλλαγές στη λειτουργία των Ιδρυμάτων, ιδιαίτερα στην περίοδο της οικονομικής κρίσης που ζούμε. Θεωρώ ότι αυτή την περίοδο, ο παραγωγικός ρόλος των Πανεπιστημίων στον τομέα της εκπαίδευσης, της έρευνας και της καινοτομίας αποτελεί σημαντικό στοιχείο για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Πρέπει όλοι να αντιληφθούμε ότι η επένδυση στην Παιδεία αποτελεί επένδυση στο μέλλον και όχι κόστος για το Δημόσιο.

* Ως χημικός σάς ενοχλεί η αιθαλομίχλη από τα τζάκια;

- Με ενοχλεί ο κακός σχεδιασμός και οι επιπτώσεις που προκύπτουν στο περιβάλλον και τη δημόσια υγεία. Με στόχο την είσπραξη φόρων από την κατανάλωση πετρελαίου θέρμανσης, για τις ανάγκες των μνημονιακών δεσμεύσεων, οδηγήθηκαν τα πράγματα να γυρίσει η πλειονότητα των Ελλήνων δεκαετίες πίσω (1950-1960). Αυτό μας προσβάλλει ως χώρα.

* Τι σας προσβάλλει ως πολίτη αυτής της χώρας;

- Η υποτίμηση της νοημοσύνης του Ελληνα πολίτη από όσους διαχειρίζονται τη δύσκολη περίοδο της οικονομικής κρίσης και η προσβλητική συμπεριφορά και κυνικότητα Ευρωπαίων αξιωματούχων, με την οποία επιβάλλουν όρους στην κυβέρνηση και με τον τρόπο που αναφέρονται στον ελληνικό λαό.

* Μοναχικό το αξίωμα του πρύτανη;

- Με τις νέες συνθήκες στα Πανεπιστήμια, οι πρυτάνεις φαίνεται να ευθύνονται για όλα τα καλά και τα κακά. Η ευθύνη τους για την εύρυθμη λειτουργία των Ιδρυμάτων συχνά τους στοχοποιεί και για τα πιο απίθανα θέματα. Με τα δεδομένα αυτά, αρκετοί συνάδελφοι έχουν οδηγηθεί σε μοναχικές καταστάσεις, που απαιτούν ψυχική δύναμη, αρκετή ψυχολογική σταθερότητα και διαρκή επαγρύπνηση, για να αντιμετωπιστούν όλα τα θέματα της πανεπιστημιακής καθημερινότητας, από τη φοιτητική μέριμνα μέχρι την εκπαιδευτική λειτουργία των Πανεπιστημίων.

* Θα σας ενδιέφερε η υποψηφιότητά σας ως περιφερειάρχη Ηπείρου;

- Στην παρούσα φάση, λόγω των υποχρεώσεών μου στο Πανεπιστήμιο, δεν θα ήταν θεμιτή και δεοντολογικά ορθή η όποια ενασχόλησή μου με τις εκλογές στην Περιφέρεια Ηπείρου. Εχω επιλέξει να παραμείνω στο Πανεπιστήμιο σε αυτήν τη δύσκολη περίοδο. Οσον αφορά το θεσμό των Περιφερειών, με συμμετοχή των αιρετών εκπροσώπων, νομίζω ότι πρέπει να γίνει πολλή δουλειά ακόμη, ώστε ο θεσμός αυτός, μέσα από συνθήκες πραγματικής αποκέντρωσης και μείωσης της εξάρτησης από την κεντρική κυβέρνηση, να αποτελέσει ένα βιώσιμο και δημοκρατικό μοντέλο ανάπτυξης των Περιφερειών της χώρας, σύμφωνα πάντα με τις τοπικές ιδιαιτερότητες. Το μέλλον των Περιφερειών πρέπει να εστιαστεί στην ανάπτυξη, μέσα από την έρευνα και τις καινοτομίες, που μπορούν να δώσουν νέες ευκαιρίες για την επιχειρηματικότητα των νέων ανθρώπων. Αυτό, όμως, απαιτεί γενναία επένδυση στην εκπαίδευση και ιδιαίτερα στα Τριτοβάθμια Ιδρύματα της χώρας.