Του Τάσου Τσακίρογλου
«Το σχολείο βλάπτει σοβαρά την (πνευματική) υγεία»! Αυτή η προειδοποίηση θα έπρεπε να υπάρχει κανονικά στις εισόδους όλων των σχολικών κτιρίων, εάν θέλαμε να είμαστε στοιχειωδώς ειλικρινείς απέναντι στα παιδιά μας, τα οποία θα αντιληφθούν ή τουλάχιστον θα ψυχανεμιστούν αυτή την αλήθεια κατά τη διάρκεια της επώδυνης και πολύχρονης διαδικασίας εκπαίδευσής τους.
Δεν το λέω αυτό για να προκαλέσω ή για να ισοπεδώσω την προσπάθεια χιλιάδων εκπαιδευτικών στην Ελλάδα ή εκατομμυρίων συναδέλφων τους ανά τον κόσμο. Το αναφέρω με αφορμή την έναρξη της σχολικής χρονιάς και αναλογιζόμενος ότι πρόκειται για ένα εκπαιδευτικό σύστημα βαθύτατα άρρωστο και κατευθυνόμενο, αφού στηρίζεται σ’ αυτό που ο μεγάλος παιδαγωγός Πάουλο Φρέιρε ονομάζει «αποταμιευτική» μέθοδο εκπαίδευσης. Τι εννοεί; Μα την ιδέα ότι ο μαθητής είναι ένα ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ, στο οποίο πρέπει να «μεταγγίσουμε» τη γνώση, και όχι το ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ της διαδικασίας μάθησης. Αυτό που διδάσκονται τα παιδιά στο σχολείο είναι να εμπιστεύονται την κρίση του δασκάλου τους και να δυσπιστούν στη δική τους. Εδώ, δηλαδή, τίθενται τα θεμέλια της μελλοντικής τους πίστης στις «αυθεντίες» και στους «ειδικούς», εδώ είναι που θεμελιώνεται η ασυνείδητη εμπιστοσύνη στους τεχνοκράτες, στους συστημικούς διανοούμενους και στους επαγγελματίες πολιτικούς. Εκείνο που πραγματικά διδάσκει το σχολείο στο άτομο είναι πώς να γίνει και να παραμείνει «μαθητής», και μάλιστα «καλός».
Αυτό το μοντέλο ενδιαφέρεται πρωτίστως για την αύξηση της οικονομικής παραγωγικότητας και την «κοινωνική σταθερότητα». Οπως γράφει ο Τζόελ Σπρινγκ, «αντιμετωπίζει την κοινωνία σαν μια μηχανή με σκοπό την αποτελεσματική της λειτουργία. Οι άνθρωποι μετατρέπονται σε “ανθρώπινους πόρους” που η αξία τους καθορίζεται από τη συνεισφορά τους στην ομαλή λειτουργία του κοινωνικού μηχανισμού». Και, βέβαια, μαθαίνουν από νωρίς τη «θέση τους». Οι φτωχοί διδάσκονται να πιστεύουν πως είναι φτωχοί ακριβώς επειδή δεν τα κατάφεραν στο σχολείο. Ακούνε ότι τους έχει δοθεί η ευκαιρία για κοινωνική άνοδο και το πιστεύουν. Η κοινωνική θέση μεταφράζεται διαμέσου της εκπαίδευσης σε «επάρκεια» και «ανεπάρκεια», όπου η τελευταία αποτελεί ουσιαστικά τα κοινωνικά και οικονομικά μειονεκτήματα των φτωχών.
Το συγκεκριμένο μοντέλο είναι ακριβώς «απέναντι» από ένα εκπαιδευτικό σύστημα που θα έχει στόχο τη διεύρυνση της αυτονομίας του ατόμου, δηλαδή την κατάκτηση του μέγιστου βαθμού αυτοσυνείδησης, συμμετοχής και ελέγχου πάνω στο ευρύτερο κοινωνικό σύστημα. Η πνευματική μονομέρεια και νωθρότητα, η νοοτροπία του λοβοτομημένου, η εθελοδουλία, η υποταγή, ο φόβος, ο κομφορμισμός, ο ατομικισμός και ο ερπετικού επιπέδου ανταγωνισμός είναι τα προϊόντα ενός συστήματος εκπαίδευσης που υπηρετεί τον αρπακτικό καπιταλισμό, τον παραγωγισμό και την αναπτυξιολαγνεία. Αυτά όλα αποτελούν το κρεβάτι του Προκρούστη πάνω στο οποίο δένουμε τις παιδικές ψυχές και τις ακρωτηριάζουμε με την «παπαγαλία», τις επιδόσεις, τις ατέλειωτες εξετάσεις και τα θραύσματα ατελούς γνώσης που τις ταΐζουμε.
Ο σπουδαίος καθηγητής Παιδαγωγικής, Τζον Χολτ, στο βιβλίο του «Το σχολείο φυλακή» (Καστανιώτης), γράφει: «Αληθινή μάθηση μπορεί να θεωρηθεί ό,τι μπορεί να βοηθήσει το παιδί ως προς την κατανόηση του κόσμου, ως προς την ικανότητά του να αναπτυχθεί και να απολαύσει, ως προς τις δυνάμεις του, την αίσθηση της προσωπικής του ελευθερίας, αξιοπρέπειας και αξίας». Ας σκεφθούμε λιγάκι. Τι απ’ αυτά προάγει το σημερινό σχολείο;
t.tsakiroglou@efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου